Навоий давлат кончилик институти корхона жиҳозлари

4.1. Иссиқлик аралаштиргичларнинг қўлланиши ва турлари

Кимё саноатида қўлланилаётган технологик жиҳозларнинг жуда катта қисмини иссиқлик алмашиниш ускуналари ташкил этади. Бир қанча асосий жараёнларда, масалан ректификация, қуритиш ва бошқаларда ҳам иссиқлик алмашиниш жараёни иштирик этади.

Иссиқлик алмаштиргичларда бир муҳитдан иккинчисига иссиқлик кўринишидаги энергиянинг ўтиши юз беради. Бундай ускуналарда иситиш, совитиш, буғлатиш, суюлтириш (конденсация) қайнатиш, ва шунингдек, мураккаб, аралаш жараёнлар амалга оширилади.
Иссиқлик алмаштиргичлар қўйидаги белгиларга қараб турларга бўлинади:

1. 
   конструкция бўйича – трубалардан тайёрланган (кожух – трубали, “труба ичида труба”, суғориладиган, ўрама трубали); ясси материалдан тайёрланган (пластинкали, спирал); иссиқлик алмашиниш юзаси металлмас материал бўлган (графит, пластмасса, шиша ва бошқалар);
   
2. 
   қўлланилиш мақсади бўйича – иситгичлар, совитгичлар, конденсаторлар ва бошқалар;
   
3. 
   иссиқлик ташувчиларнинг ўзаро ҳаракати бўйича – тўғри оқимли, қарама – қарши оқимли; кўндаланг оқимли ва бошқалар;
   
4. 
   ишлаш принципига қараб – рекупиратив ва регенератив.
   

4.2. Кожух – трубали иссиқлик алмаштиргичлар

Ишлаб чиқарилаётган иссиқлик алмаштиргичларнинг 80% дан кўпроғини кожух трубали ускуналар ташкил қилади. Етарлича универсал бўлган бу иссиқлик алмаштиргичларнинг таёрланиши оддий, ишончлилиги катта ҳамда босим ва температуранинг кенг диапозонида қўлланилиши мумкин.

Давлат стандарти бўйича (ГОСТ 9929-82) кожух трубали иссиқлик алмаштиргичларнинг қўйидаги туралари ишлаб чиқарилади: Н – труба панжараси қўзғалмас; К – кожухда температура компенсатори бўлган; П – қўзғалувчан каллакли; U – симон трубали; ПК – қўзғалувчан каллакли ва компенсаторли. Кожух трубали иссиқлик алмаштиргичаларнинг асосий параметрлари ва ўлчамлари 1.1 – жадвалда келтирилган.
1.1 – жадвал