Namangan muxandislik-texnologiya

Oqsillarni cho’ktirish. Turli reaktivlar oqsillarning fizik-kimyoviy xossalariga ta‟sir etib, makromolekulalar strukturasining o‟zgarishiga olib keladi. Oksillarni cho‟ktirish reakstiyalari ikkita usulda amalga oshiriladi: oksillarni denaturastiyasiz cho‟ktirish (neytral ishkoriy metall tuzlari eritmalari yordamida) va denaturastiyalash yuli bilan cho‟ktirish (harorat, mineral va organik kislotalar, og‟ir metall tuzlari yordamida).

Oqsilni cho‟kmaga tushishi unga bog‟langan suv pardasining buzilishiga bog‟liq. Gidrofil moddalar, organik erituvchi – asteton, etil spirti, ishqoriy metallar neytral tuzlarining konstentrlangan eritmalari oqsilning suv pardasini buzib, uning eruvchanligini kamaytiradi. Organik erituvchilar, ammoniy sulfat, natriy xlorid, natriy sulfat, natriy fosfat va boshqa eritmalar oqsil eritmasiga ta‟sir ettirilganda oqsil chukmaga tushadi.

Oqsil eritmalariga turli tuzlar qo‟shilganda, oqsil molekulalari gidrat pardalaridan xoli bo‟lib, bir-biri bilan oson qo‟shiladi. Molekulalar kritik massaga ega bo‟lib cho‟kmaga tusha boshlaydi. Og‟ir metall tuzlari oqsil molekulasidagi sulfgidril gruppa bilan birikma hosil qilish hisobiga uning strukturasini o‟zgartiradi. Oqsillarni og‟ir metallar tuzlari bilan cho‟kmaga tushirish qaytmas jarayondir, ya‟ni cho‟kmaga tushgan oqsilni qaytadan eritma xoliga keltirib bo‟lmaydi.

Oqsil tuzlanish natijasida ko‟pincha tabiiy xolatini o‟zgartirmaydi. Cho‟kmadan tuz ionlari dializ yuli bilan chetlatilganda oqsil qaytadan eritmaga o‟tadi. Ammoniy sulfat va natriy sulfat tuzlari bilan tuzlash usuli qo‟pincha oqsillarni nativ xolatini buzmay ajratib olishda qo‟llaniladi.