Namangan muxandislik-texnologiya

LABORATORIYA ISHI № 5

REFRAKTOMETR YORDAMIDA YOG‟LARNI TO‟YINMAGANLIK DARAJASINI ANIQLASH

Ishning maqsadi: Refraktometr tez aniqlaydigan usul bo‟lib, nur sindirish ko‟rsatkichini IRF-22 – refraktometrida aniqlash va olingan natija asosida o‟simlik moyining yod sonini hisoblash.

Ma‟lumki, agar yorug‟lik nuri ikkita shaffof muhitning chegaralarini kesib o‟tsa, nur yo‟nalishi sindirish qonuni bo‟yicha o‟zgaradi. Bu qonunga muvofiq tushish burchagi (i₁) va sinish burchagi (i₂) sinuslarining nisbati doimiy kattalikdir. Tashqi sharoitlarni o‟zgarishi moddaning zichligini va sindirish koeffistientini ham o‟zgarishga olib keladi. Odatda bu koeffistient zichlik ortishi bilan o‟sadi va harorat ko‟payishi bilan pasayadi. Yog‟lar va yog‟ kislotalarning to‟yinmaganlik darajasi ortishi bilan sindirish ko‟rsatkichi ko‟payadi. Sindirish ko‟rsatkichi nurning to‟lqin uzunligiga bog‟liqdir. Nurning to‟lqin uzunligi ortishi bilan hamma shaffof va rangsiz moddalarning sindirish koeffistientlari kamayadi.

Intensiv bo‟yalgan moddalarni yaqin joylashgan chiziqlarda yutilishi, ularni to‟lqin uzunligi ko‟payishi bilan ortadi. Bunday bog‟lanish dispersiya deb ataladi.

Aniq to‟lqin uzunligiga ega bo‟lgan nurning sindirish ko‟rsatkichi, uni

o‟lchagan harorat va shu nurning to‟lqin uzunligi bilan keltiriladi. Masalan,

25

n

-
480

bu 480 nm (4800 A⁰) to‟lqin uzunligiga ega bo‟lgan zangori tushish chizig‟i uchun 25⁰С haroratdagi sindirish ko‟rsatkichini bildiradi.

Yog‟ va moylarni texnologik qayta ishlaganda sindirish ko‟rsatkichining o‟zgarishi ular sifatining o‟zgarganligini ko‟rsatadi.