Начальнику сдс мид ру

Кириш:

эҳтиёж

Чиқиш:

Эҳтиёжни қондириш

Лойиҳа





1.1-расм. Лойиҳа тизимнинг бошланғич ҳолатдан якуний ҳолатга ўтиш жараёни сифатида
Лойиҳа фаолият тизими сифатида якуний натижани олишга қанчалик вақт талаб этиладиган бўлса шунга тенг вақт мавжуд бўлади. Лойиҳа концепцияси, ўз навбатида фирма ёки корхона концепциясига қарама-қарши эмас ва тўла-тўкис унга мос келади. Бундан ташқари, лойиҳа тез-тез фирма фаолиятининг асосий шакли бўлиб бормоқда.
“Лойиҳа” иборасининг бир қатор талқинлари мавжуд бўлиб, уларнинг ҳар бири мутахассис олдида турадиган аниқ бир масаланинг мавжудлигига боғлиқ ҳуқуққа эга бўлади.
Умумий тарзда лойиҳа(инг.- project)- бу “ нимадир, нима ўйланади ёки режалаштирилади, масалан, катта корхона”( Webster изоҳли луғати).
Тизимли ёндашув нуқтаи-назаридан лойиҳани қатор чеклашлар ва механизмлар иштирокидаги бошланғич ҳолатдан якуний-натижага ўтиш жараёни сифатида қараш мумкин (1.1-расм).


1.2. Лойиҳаларни бошқаришнинг базавий моҳияти ва концепцияси

“Лойиҳаларни бошқариш тўғрисидаги билимлар кодекси”да лойиҳани ечиш усулларини белгилаб берувчи аниқ бошланғич кўрсаткичлар ва талаб этиладиган натижалар(мақсадлар)нинг баъзи бир вазифасидир.

Лойиҳа ўз ичига ғоя(муаммо)ни, уни амалга ошириш(муаммони ечиш) воситасини ва натижаларни амалга ошириш жараёнини олади(1.2-расм.).
Лойиҳа

Амалга ошириш воситаси(ечиш)

Ғоя
(муаммо, масала)

Амалга ошириш мақсадлари (натижалар, ечимлар)




1.2-расм. Лойиҳанинг асосий элементлари

Инвестицион лойиҳа дейилганда, белгиланган(шартланган) муддатларда аниқ мақсадларга эришиш ва режалаштирилган натижаларни олиш учун маълум бир миқдордаги, жумладан, интеллектуал, молиявий, моддий, инсон ресурсларини қўйишни ўз ичига оладиган инвестицион хатти-ҳаракат тушунилади.

Инвестицион лойиҳанинг молиявий натижаси бўлиб аввало, фойда/даромад, моддий-буюм натижалари-янги сотиб олинган ёки реконструкцияланган асосий фондлар(объектлар) ёки кейинчалик даромад олиш билан молиявий дастаклардан ёки номоддий активлардан фойдаланиш ҳисобланади.
Бундай ҳолатда, лойиҳани амалга ошириш натижаси-баъзи бир физик объект(бино, иншоот, ишлаб чиқариш комплекси) бўлса, лойиҳани таърифлаш қуйидаги тарзда аниқлаштирилиши мумкин: “Лойиҳа-мақсадга йўналтирилган, олдиндан ишланган ва режалаштирилган ёки физик объектларни модернизациялаш, технологик жараёнларни, уларнинг моддий, молиявий, меҳнат ва бошқа ресурсларини, шунингдек, уларни бажариш бўйича бошқарув қарорлари ва чора-тадбирларини ишлаб чиқиш учун техник ва ташкилий хужжатлаштиришни яратишдир.
Шундай қилиб, замонавий тушунишда лойиҳалар-бу, бизнинг дунёмизни ўзгартирувчи: яшаш уй-жойи ёки саноат объекти қурилиши, илмий-тадқиқот ишлари дастури, корхоналарни реконструкция қилиш, янги ташкилотни қуриш, янги техника ва технологияларни яратиш, кинофильмни яратиш, минтақани ривожлантириш-буларнинг барчаси лойиҳалардир
«Лойиҳаларни бошқариш»нинг мустақил фан бўлиб ажралиб чиқиш зарурати 1950 йилларда бозор иқтисодиёти ривожланган Ғарб мамлакатларида пайдо бўлди. Бу лойиҳалар кўламининг ҳаддан зиёд ортиши, шунингдек, улар муваффақияти аввало якуний қийматга ажратилган маблағлар кўламига, тежамкорлик ва фойда ҳажмига мос келишига мослиги билан ўлчаниладиган бўлди.
Лойиҳалар бошқарувининг биринчи усуллари сифатида 1950 йилларнинг охирида тўрсимон режалаштириш ва бошқариш усуллари(СPМ ва PERT усуллари) ишлаб чиқилди. Биринчи марта улар “Атлас” ракета дастурини бошқаришда ва йирик синтетик тола заводини қуришда қўлланилди. 1960 йилларнинг ўртасида ушбу усуллар собиқ СССР капитал қурилиши амалиётида ўрганила ва (кам даражада)жорий этила бошланди.
1.1-жадвал.