N sadriddinov, A. Rahimov, A. Mamadaliyev, Z. Jamolova fizika 0 ‘qitish uslubi asoslari

3. G‘OYAVIY-SIYOSIY TARBIYA
0 ‘quvchilarni g ‘oyaviy-siyosiy tarbiyalashda fizika boy ma- 
terialga ega. M a ’lumki, davlatimiz siyosati inson hayotini 
yaxshilashga qaratilgan. Buni amalga oshirishda fan va texnika 
yutuqlarining ahamiyati kattadir.
26

---

0 ‘quvchilarga fizikaning ko‘pgina b o ‘limiga (yadro fizika- 
si, plazma, qattiq jism fizikasi) yoki ilmiy texnika taraqqi- 
yotining m a ’lum bir yo'nalishining tezlashishiga (q u w a tli 
m ashinalarning k o ‘payishiga, gidro elektr stansiyalar quril- 
ishining ortishiga) davlat tomonidan nima uchun katta aham i­
yat berilayotgani, ularni xalq x o ‘jaligini rivojlantirishdagi 
ahamiyatini tushuntiramiz. Shu bilan birga fan va texnikaning 
u yoki bu sohasining rivojlanishi xalqning turm ush daraja- 
sini, ish sharoitlarini yaxshilashdagi va madaniy talablarini 
qondirishdagi rolini k o ‘rsatib borish orqali o ‘quvchilarni 
g'oyaviy-siyosiy jihatdan tarbiyalab boramiz.
4. VATANPARVARLIK VA BAYNALMILAL TARBIYA
Fizika darslarida o ‘quvchilarni vatanparvarlik va baynalmi- 
lallik ruhida tarbiyalashda yirik olimlarning, ixtirochilarning 
hayoti va ijodini k o ‘rib borish katta rol o ‘ynaydi. Beruniy, 
Ibn Sino va boshqalarning ilmiy ixtirolari haqida hikoya qilib, 
ularning vatanparvarligi, fanga bo'lgan frdoyiliklari ustida 
t o ‘xtalib o ‘tish lozim.
0 ‘qituvchining vazifasi olimlarning fan, texnika, m adani- 
yatning rivojlantirishdagi xizmatlarini va ularning kashfiyot- 
lari insoniyatga qanday xizmat qilayotganini t a ’sirchan holda 
obrazli qilib ochib berishdan iborat.
Fizika darslarida ko‘plab chet el olimlarining (B. Paskal, 
A.O. Popov, R. G uk, X. Gyuygens, V. Rentgen, G. Gers, 
Kyuri) ilmiy faoliyatlarini yoritib borish orqali fan va 
texnikaning baynalmilal xarakterga ega ekanini ko'rsatib bo ­
rish zarur. Bu esa o ‘quvchilarda d o ‘stlik va boshqa mamlakat 
xalqlarini hurm at qilish hissini shakllantirishga xizmat qiladi. 
Masalan: reaktiv harakatni o'rganish vaqtida kosmonavtika- 
ning rivojlanish bosqichlari, uning asoschisi K.E. Siolkovskiy 
e ka n i, A. D e n d e r b o sh liq g u ru h b irin c h i b o ‘lib suyuq 
yonilg'ida ishlaydigan dvigatel, raketa va snaryadlar yarat- 
ganini, S .P .K o ro ly o v (bosh ko n stru k to r) rak e ta-k o sm ik
texnikaga (kosmonavtikaga) katta hissa q o ‘shganini aytib o ‘tish 
lozim.
27

---

Vatanparvarlik va baynalmilal tarbiya bilan bog‘lagan holda 
o'q uvchilarni harbiy vatanparvarlik ruhida h am tarbiyalab 
borish kerak. Buni quyidagi yo'llar bilan amalga oshirish 
maqsadga muvofiq:
— o'quvchilarga vatanni himoya qilishda, harbiy texnikani 
barpo qilishda va qurollanishda fizikaning rolini tushuntirish;
— fizika darslarida o'rganilayotgan m aterialning (hodisa, 
q o n u n ) harbiy texnikada qo'Ilanilishini aniq k o ‘rsatish;
— harbiy xizmatda zarur bo'lgan amaliyot bilim-malakani 
shakllantirish (asboblar bilan o 'lchash, hisoblash ishlarini 
olib borish va h.k.);
— masala yechish jarayonida harbiy texnikada uchrab tu- 
radigan fizik kattaliklarning qiymatlarini real dunyoga olib 
kirish (tezlik, bosim, quvvat).
Shunday qilib fizika kursini o'rgatish orqali o'quvchilarni 
harbiy vatanparvarlik ruhida tarbiyalab, ular Vatanni himoya 
qilishga tayyor bo'lishlari shakllantirib boriladi.