N. Husanov, S. Shokirova, K. Shayxova

MOLIYA TARIXIDAN 
Moliya fani G’arbda XV -XVI asr o‘rtasida paydo bo‘lgan bo‘lib, O’rta 
Osiyoda moliya haqida tushuncha berilgan asarni ilk marotaba yaratgan davlat arbobi 
va shoir Zahiriddin Boburdir (1483 – 1530 y). 
Uning iqtisodga oid "Mubayin" asari asosan soliqqa tortishning asosiy me’yori 
va uning xususiyatlariga bagishlangan. 
Moliya atamasi dastlab Bobur asarida qo‘llangan. Moliyaga oid yana bir asar – 
“Temur tuzuqlari”dir. Ushbu kitobda Movaraunnahr davlatida ish yuritish, g‘azna, 
maosh to‘lash masalalari, soliq, soliqqa tortish, yer solig‘i va boshqa masalalar aks 
ettirilgan. 
Moliya haqida qiziqarli ma’lumotlarni yana Alisher Navoiy, Muqimiy, 
Zokirjon Furqat asarlarida uchratish mumkin.
XX asrning 20 yillarida iqtisodiyot sohasida moliya muammosi markaziy 
o‘rinni egallagan. 1921 yilda O’zbekiston Respublikasida birinchi pul islohoti amalga 
oshirilib, o‘zining ilk budjeti shakllandi. Birinchi kredit muassasalari tashkil etildi. 
Jurnallarda moliyaga oid bir qator maqolalar chop etildi. 1922 yilda Y.I.Poslavskiy 
va T.N.Cherdansev tahriri ostida “O’rta Osiyo iqtisodiy hudud” kitobi yaratildi. 1927 
yilda esa X. Xakimxo‘jaevning “O’zbekistoning 10 yil ichida moliya sohasidagi 
erishgan yutuqlari” nomli kitobi chop etildi. Shu davrdan boshlab UODU 
(SAGU)ning iqtisod fakultetida moliya fani o‘quv dasturiga kiritildi, (1931-yilda esa 
ushbu fakultet O’rta Osiyo moliya-iqtisod instituti sifatida ajralib chiqdi). 
1931-40 yillarda O’rta Osiyo moliya iqtisod institutining moliya faniga oid 
ilmiy to‘plamlari nashr etildi. 

---

 43
Urush yillarida boshqa mamlakatardan bir qator olimlarning evakuatsiya 
qilinishi moliya sohasining yanada ravnaqiga olib keldi. Ana shunday olimlarning 
tashabbusi bilan 1943 yilda aspirantura ochildi. 
1948-50 yillarda birinchi nomzodlik va doktorlik dissertatsiyalari yuzaga keldi. 
Hozirgi davrda moliya ilmi yangi bosqichlarga ko‘tarilmoqda.