N. Husanov, S. Shokirova, K. Shayxova

 
Topshiriq:
Matnni o‘qing va savollar tuzing. Savol asosida so‘zlab bering. 

---

 44
BUYUK IPAK YO‘LI 
Hindistondan Sirdaryogacha, Kaspiy dengizi qirgoqlaridan Xitoygacha turli 
tillarda so‘zlashuvchi xalqlar bir-birlari bilan yaqin aloqada bo‘lganlar. Bunda karvon 
yo‘llarining ahamiyati juda kattadir. 
Bizning eramizgacha bo‘lgan II-asrdayoq savdo-sotiq ishlarida karvon yo‘li 
(Buyuk ipak yo‘li) janubiy-sharqiy Yevropa, Eron, Kavkaz, O’rta Osiyoni 
Mo‘g‘iliston va Xitoy bilan bog‘lagan. 
Buyuk ipak yo‘li qadimgi Xitoy va O’rta Osiyoni, so‘ngra O’rta dengiz va 
Hindistonni bog‘lagan. Shunday qilib, eng yirik karvon yo‘li - Buyuk ipak yo‘li 
butun Osiyoni, ya’ni Sharqni - G’arb bilan bog‘lagan bo‘lib, savdoga asoslangan 
bog‘lanish bo‘lgani uchun Buyuk Ipak yo‘li deyilgan. Xitoyliklar O’rta Osiyodan 
paxta, uzum, loviya, anor kabilarni o‘z vatanlariga ko‘paytirish uchun olib ketganlar. 
Xitoyliklar g‘arbdan qog‘oz, ipak, porox olib kelib ishlab chiqarishni 
o‘zlashtirganlar. Buyuk ipak yo‘li O’rta Osiyoning eng yirik markazlari-Samarqand, 
Buxoro va boshqa shaharlari orqali o‘tgan. 
 
Topshiriq: 
1. Matnni o‘qing, harfiy birikmalarning talaffuziga e’tibor bering.
2. 
Savollar tuzing va shu asosida so‘zlang. 
3. Undosh tovushlarning talaffuziga e’tibor bering.
Tejamkorlik, vatan haqida maqollardan namunalarni daftaringizga yozing. 
MAVOZA TARIXIDAN 
Ko‘p asrlardan buyon mavoza tovarlar va xizmatlarni boshqa tovarlarga va 
xizmatlarga pulsiz ayirboshlash usuli bo‘lib kelgan. 
O‘rta asrlarda tabiiy ayirboshlash juda ommabop bo‘lgan. Bu o‘rinda 
Yevropani eslash o‘rinli yoki Buyuk ipak yo‘li orqali Osiyo karvonlarining G’arbga 
Xitoy chinnilari, Yapon ipagi va boshqa mahsulotlarni olib borib, bu yoqqa esa, 
metall, yog‘ochdan yasalgan buyumlarni olib qaytishgan davrni eslash kifoya… 
Oradan bir qancha yuz yillar o‘tib, mavoza usuli hamon dolzarbligacha qoldi, 
biroq uning shakli o‘zgardi, jumladan, mavoza ham savdoning muqobil shakliga 
aylandi. Endilikda, mavoza tizimi o‘z mazmunini saqlab qolib, kompyuterlar bilan 
boshqariladigan elektron bozorni ifodalaydi. Ushbu bozor butunlay yangi 
operatsiyalarni bajaradi, tovarlar va xizmatlarni ayirboshlash ishlarini amalga 
oshiradi, moliyaviy tushumni muqobillashtiradi, samarali reklamani va kompaniyalar 
taqsimotini ta’minlaydi.