N. B. Dilmurodov

Perikard
– 
pericardium 
ikkita zardob varaqdan tashkil topgan – visseral va 
parietal. Visseral varaq – 
lamina visceralis 
yurakni tashqi tomondan qoplaydi va 
epikard deb nomlanadi. Parietal varaq – 
lamina parietalis 
perikardial bo‘shliq 
devorini qoplaydi. 
Perikardial bo‘shliq – 
cavum pericardiaca 
yoriqsimon shaklga ega bo‘lib, 
o‘zida zardob suyuqligini saqlaydi. Bu suyuqlik yurakning epikard qismini 
ishqalanishdan saqlaydi. Parietal varaqning tashqi tomonidan zardob varaq 
qoplaydi – 
lamina fibrosa 
va
 
bu varaq to‘sh suyagining fassiyasiga yurak 
ko‘ylakchasini birlashtirib turadi. Fibroz qavat ustidagi fassiyani perikardial plevra 
– 
pleura pericardiaca 
qoplaydi. Bu plevraning bir qismi oraliq plevra – 
pleura 
metiastinalis
ni hosil qiladi. 
Yurak kuylakchasi to‘sh suyagiga maxsus pay – 
ligamentae sternocardiaca 
orqali umurtqa pog‘onasiga yurakdan chiquvchi qon tomirlar orqali birikadi. 
Yurak –
cor, kardia 
konus shaklidagi muskulli organ bo‘lib, ko‘krak 
qafasida 3 – 6 – 7-qovurg‘alar to‘g‘risida o‘pkalar oralig‘ida joylashadi. Yurak 
quyidagicha tuzilgan: uning asosi – 
basis cordis, 
uchki qismi – 
apex cordis – 
pastki tomonga qaragan, o‘ng va chap yuzalari – 
facies dextra et sinistra, 
oldingi 
hamda keyingi chetlari 
– margo cranialis et caudalis 
bo‘ladi. Yurak to‘rt kamerali 
bo‘lib, ularning ikkitasi – o‘ng va chap yurak oldi bo‘limlari yurakning asosida 
joylashadi. Bo‘lmalarning pastki tomonida esa o‘ng va chap yurak qorinchalari 
bo‘ladi. Yurak bo‘lmalari qorinchalardan ko‘ndalang ariqcha – 
sulcus coronarius 
orqali ajralib turadi. Bunda yurakning ikkita arteriyasi – o‘ng va chap tomon 
arteriyalar – 
aa.coronaria dextra et sinistra 
aortadan chiqib, bir-biri bilan 
anastomoz hosil qilib, yurakning bo‘lma va qorinchalarini qon bilan ta’minlaydi. 

---

Ko‘ndalang ariqchani yuza qismidan o‘ng va chap tomonga uzunasiga joylashgan 
ariqchalar – 
sulcus longitudinalis dexter et sinister 
o‘tadi.
 
Bu ariqchalarda yurakka 
qon beruvchi toj arteriyasi va vena qon tomirlari joylashadi. Bu uzunasiga 
joylashgan ariqchalarda o‘ng va chap hamda qo‘shimcha yurakning toj arteriyasi 
tomonlari – 
rami longitudinalis dexter, sinister et accesorius 
joylashadi. Bu 
arteriyalar yurak qorinchalari devorini qon bilan ta’minlaydi. Yurak devori 
endokard, miokard va epikard qavatlardan tuzilgan.