N. A. Mamadjonova O’simlikshunoslikning biologik asoslari

Biologik xususiyatlari. Haroratga talabi.
Tolali zig’ir urug’lari 2-5 
0
S ko’karib 
boshlaydi, maysalari 3-5 
0
S sovuqqa chidaydi. Harorat 18-22 
0
S yuqori bo’lsa va kun 

---

70 
davomida keskin o’zgarib tursa tolali zig’ir yomon o’sadi. Faol harorat yig’indisi, o’suv 
davrida 1000-1300 
0
S talab qilinadi. O’suv davri 70-100 kun. 
Namlikka talabi.
Tolali zig’ir – namsevar o’simlik, transpirasiya koyeffisiyenti 
400-450. Urug’ – g’unchalash – gullash davrida namga juda talabchan. Bu davrda 
tuproqdagi namlik CHDNS 70 % atrofida bo’lishi lozim. Gullash davrida tez-tez 
yomg’ir yog’sa o’simlik yotib qolishi hamda zamburug’ kasalliklari bilan zararlanishi 
mumkin. Sizot suvlar yaqin joylashgan maydonlarda tolali zig’ir yaxshi o’smaydi. 
yetilish davrida quruq, iliq va quyoshli ob-havo qulay. 
YOrug’likka talabi.
Tolali zig’ir uzun kun o’simligi. Quyosh yorug’ligi kuchli 
bo’lganda o’simlik kuchli shoxlanadi, tolaning hosildorlgini hamda sifatini pasaytiradi. 
Tuproqqa talabi.
Zig’ir unumdor qumloq, soz mexanik tarkibli tuproqlarda 
yaxshi o’sadi. eng maqbul tuproq muqiti rN 5,9-6,5. Tuproq chirindiga hamda 
o’zlashtirilishi oson bo’lgan azot, fosfor, kaliy birikmalariga boy bo’lsa, tolali zig’irning 
o’sishi, rivojlanishi uchun qulay sharoit yaratiladi. Qumli, qumoq tuproqlar zig’ir 
o’stirish uchun yaroqsiz. SHuningdek, og’ir loy, botqoq tuproqlar ham zig’ir 
yetishtirishga yaramaydi. Tolali zig’irning rivojlanishida quyidagi fazalar farqlanadi: 
unib chiqish, «archa», shonalash (g’unchalash), gullash va pishish.
Dastlabki bir oy 
mobaynida tolali zig’ir sekin o’sadi. SHonalashni boshlanishi va shonalashda jadal 
o’sishi kuzatiladi va bir sutkada 4-5 sm o’sadi. Bu davrda oziqlanish va suv rejimi 
optimal bo’lishi talab etiladi. SHonalashning oxiri va gullashning boshlanishida zig’ir 
o’sishdan to’xtaydi. SHuning uchun gullashni kechiktiradigan agrotexnik usullar (suv 
rejimi, o’g’itlash va h.k.) tola sifatini yaxshilaydi. Qisqa, ya’ni 2 hafta davomida zig’ir 
o’suv davrida o’zlashtiradigan oziqa moddalarni yarmini o’zlashtiradi. 
Zig’irning azotga talabchan davri «archa»lashdan shonalashgacha, fosforga 
o’sishning dastlabki rivojlanishidan 5-6 juft barglarning hosil bo’lishigacha, kaliyga 
hayotning birinchi 20 kunligida kuzatiladi. YUqorida keltirilgan davrlarda oziqa 
moddalarning yetishmasligi hosildorlikni keskin kamaytiradi. Azot, fosfor, kaliy eng 
ko’p o’zlashtirilishi shonalashdan gullashgacha hamda urug’larning hosil bo’lish 
davriga to’g’ri keladi.