N. A. Egam berdieva arxeologiya ( 0 ‘quv qo‘llanma)

a r x a ik d a v r
deb beriladi.
47

---

2 - b o s q ic h m iloddan oldingi 
IV asrdan mil. 
IV asrgacha davom
qiladi va 
a n tik d a v r
deb aytiladi.
Q adim gi dav rd a 0 ‘zbekistonda yirik q a l’a -s h a h a rla r v ujudga kelgan. 
U la m in g m arkaziy binolari - ark va ibodatxonalar hisoblanib, ular turli 
haykallar va 
devoriy suratlar bilan bezatilgan. Ark va shahriston 
m u d o faa inshootlari bilan m ustahkam langan. Diniy e ’tiqodlar bilan 
b o g ‘liq yangi tipdagi binolar - nauslar qurilgan. Q adimgi davrga kelib 
shaharlar nihoyatda tez o ‘sgan.
Ilk shaharlar d e hqonchilik vohalari markazlarida ibodatxonalar 
atrofida shakllangan. Shaharlar ishlab chiqarishning markazi boMgan. 
U erda hunarm andchilik, savdo, 
diniy e ’tiqod va boshqaruv bilan 
bogMiq boMgan binolar bunyod qilingan. Shu paytdan boshlab ilk 
sh aharlarda davlatchilik elementlari shakllana borgan.
S haharlar quyidagi tashqi xususiyatlariga ega boMishi kerak:
1. Baland binolar - ark, ibodatxonalar va aholining zich qurilgan 
uylari;
2. Burj, m u stah k am darvoza, shinaklarga ega boMgan baland, qalin 
m udofaa devorlar;
3. Shaharda keng 
k o 'c h a la r va kanalizaciya sistemasi boMishi 
lozim.
Mil.avv. VI asrda O 'z b e k isto n hududida ilk davlat uyushmalari 
« K a tta X o r a z m » q a b ila la r k o n fe d e r a c iy a s i 
va 
Q a d im g i B a q tr iy a
p o d s h o lig i 
mavjud boMib, ular o 'z ig a xos madaniyatni shakllantirganlar. 
Ilk davlatlar keyinchalik A ham oniylar imperiyasi tarkibiga kirgan 
boMsalarda, m adaniy rivojlanishda mahalliv elementlar saqlanib qolgan. 
Faqat sopol idishlarining ishlash uslublari, arxitektura elementlari, 
davlatni boshqarish tartiblari va pul birliklari kirib kelgan.
Bu davrning m adaniy rivojlanishi y ozm a va arxeologik m anbalar 
asosida 
oMganilgan. 
Arxitektura, 
hunarmandchilik, 
dehqonchilik, 
zargarlik, tikuvchilik va kulolchilik kabi sohalar rivojlangan. Surxon- 
daryo, Q ashqadaryo, A m u d ary o n in g quyi oqimi, Zarafshon vodiylarida 
yirik hunarm andchilik 
markazlari vujudga kelgan. A rxeologlar shu 
hududlardan yirik q a l'a la rn in g izlarini topishgan. Shulardan biri qadimgi 
Sam arqand - S m arak an sa ning qadimgi markazi