Муратбай нызанов ашык

улкен ум и т кутип отырран адамы болмаран сон айтты.
И см ай ы лды н г э п шашпайтурынын билгенликтен хеш
нэрсени сыр букпеди.
Спектакльге Исмайыл ярым саат бурын келди. Кулистин 
артында сахнага таярланып журген Тилеухан залга тусти.
— К елдин бе, бала! Ойын тамам болган сон бирге 
кайтамыз!
Исмайыл тамаш а кериуге отырды. Ол бурын керген 
тамашасы екен. Лекин, бул ретте сахнага шыкканлар баска- 
баска актёрлар еди. Ойын эдепкиден сэтсизлеу шыкты. 
Дублёрлар биринши ойнаган актёрлардай больш ойнай алмады. 
Залда ш апалак аз болды. Тилеуханнын партнёрлары да 
дурыслап «тарта алмады». Тилеухан тасырайып калды. Онын 
бир езинин кешти тартып киятырраны билинип турды.
— Екинши марте усы актёр маран партнёр болса, мени 
аттырып жиберсе де ойнамайман! — деди ол жолда куйинип.
С п ек так л ьд и н босан шыкканлырына Исмайылдан 
кысынып киятыр еди. Соньщ ушын гэпти балалатпай турып, 
дэрхэл тийкарры мэселеге кешти.
— К дзакты н шайыры Абай айткан екен, «казактын 
казактан баска жауы жок» деп, сол айткандай сенин достын 
да, душпанын да касында жур. Абайламасан истин белине 
тебежак. Кеше ананды кууантыуын кууантгым де, бирак, туни 
менен ууайымлап шыктым.
— Аманшылык па?
— Отеген деген жоран бар ма еди?
— втеген... втеге-ен... — Исмайыл есине тусире алмай 
бираз гибиртикледи.
— И нститута бирге окыган?
— Институтта... 
Хр,
бар! Ол менин жорам емес, бирак, 
катар питкердик. Ол баска факультегге... шаккан, эсиресе, 
хэм елге ж уд э кум ар ж игит еди. Институтта жаслар 
шэлкеминин басшысы болды.
— Эне, сол жоран...
— Жорам емес, женге!
— Ж оран болмаса катарын! Сол катарын енди саган 
бахталас болып атыр.
— К,эйтип?
85

---

— С е й т и п б о л а т у г ы н еди — п а т ш а к ы з г а жаушы 
жиберген.
Исмайыл бирден лап болып калды.
— Л екин, бизин Ханзада менен сертимиз бар.
— Ой, KapaFbiM-ay! «Туйсни жел ушырса, ешкини аспаида 
кер» деген. Болаж ак куйеу баласы горком да ислейтурын 
болганра ма, кайнаганы хауаланып отыр дейди, шешем. Ол 
хауаланса патша кы зды н ссрти м улик болар дей сен бе? 
Ш аш тын тапасындай узиледи кетеди до!
— Анасы «кет ори» демес деп сдициз...
— Ол пакыр не кылсын! Ш ешнуши гепти уйде хожайын 
а й т а д ы . О н ы н у ст и н е г у з л и -б э х э р
ш ы р ы п
туратурын 
ж апсагы н барма еди...
Исмайыл ийегине мушын тиреп, томен карады.
— Бар еди, бирак, каш ш ан оннан aiibiKTbiM.
— Айыкканынды антама олар! Сопы еситкен шешем де, 
мени керсе бурылып кететугын эдетти шырарды.
— Буннан Х анзаданын хабары бар ма?
— Б и л м е д и м . Н е де б о л с а т е з и р е к кы й м ы лд а! 
«Ауырыудын алдын алмасан, ысытпасы еш кара етеди».
Исмайыл ortbiHFa келемен дегенше улкен умитлер менен 
к е л и п е д и . Х а н з а д а х а к к ы н д а х а т т а д а ай т ы л м ар ан
кууанышлы хабар бардай туйнлип еди OFaH. Ym уйыкларанда 
бундай хабар тусине снбеп еди онын!
Ол еркси з в т е ге н д и ойлады. Х эм м е уакы тта журттан 
и лгери ж уретуры н, и н сти ту т б асш ы л ар ы не айтпакш ы
болганы н касы -кабары нан анлап, алдына тусип жорралап 
к е т е т у г ы н ы д д ы м -ж ы л д ы м ы к у ш л п ж и г и т еди ол. 
И смайылдын сауатлылырын да, сууретке тусириу укыбынын 
барлыгын да билер, билгени ушын оны кызранар, бирак, взи 
менен бахталас бола алмайтурынын да сезер еди.
Ракиб болса да хдкыйкатгы мойынлау керек, втеген орта 
бойлы сулы уш ы к. суйкнм ли ж игит О н ы н устине улкен 
б о л с ы н , ки ш и б олсы н — к а т а р ы н а н эы ят х эм ел и бар. 
Сонлыкган этнрапында мудамы кызлар айланып журер еди. 
Бундай мумкиншиликти олбетге, отсген де боскд жибсрмегсн. 
Уактында пайын туурады.
Питкергеннен кейин оны институт езин лс ;
1
лы п калды. 
С он калалы к партия ком итетине етк ен и н еситти. Оннан
86

---

бержарындапд халынан Исмайыл бийхабар еди. Бэринен 
бетер, Ханзадага кеуил кояды деп хеш ойламаган. Расын 
айтканда ол кеуил койыу дегеннин не екенин билмес, 
уйлениуди дуканнан зат сатып алыудай керетурын езимшил 
жигит еди. Оны Ханзада жаксы керегояр ма екен! Элле 
кандай бир жигит деп сол декабрьдин аязлы акшамында 
берген сертин жутагояр ма екен?!
Исмайыл сол кунлерди ерксиз кайта есине алды.
Ханзада алые журтга езин жудэ еркин туткан еди сонда. 
Хеш кимнен кысынып кымырынбады. Исмайылдын ийнине 
салган колларына да бирден карсылык керсетпеди. Негедур 
екеуинин де гэпи тез таусылып кала берер еди.
— Ундемей калдыныз 
fo
H?— деп кояр еди Ханзада сонда 
наз бенен.
Исмайыл бундайда Ханзаданы бауырына тарта туседи.
— Мухаббат унсизликти жаксы кереди.
— Оны кайсы данышпан айткан?
— Бир аш ык жигит.
— Набада сол жигит сиз емес пе?
— Болыуы итимал.
Ханзада ш ыкылыклап кулер, баханада Исмайылдын 
кушагынан шыгып алар еди.