Muqaddima

UZUNCHOQ MIYA VA VAROLIY KO’PRIGI 
(KEYINGI MIYA) 
     Uzunchoq miya va orqa miyaning davomi sifatida Varoliy ko‘prigi o‘tadi. MNT ning 
bu ikki qismi faoliy nuqtai nazardan birbutun tuzilma bo`lib, keyingi miya nomini olgan. 
Keyingi  miyadagi  kul  rang  modda  segmentlarga  bo`linishni  qisman  saqlab  qolgan 

---

 
 
61 
 
bo`lsada, bu moddaning asosiy qismi bir0biridan ajralgan yadrolardan iborat. Uzunchoq 
miyaning har ikki tarafida oxirgi to‘rt juft bosh miya nervlarining yadrolari jaylashgan. 
Rombsimon  chuqurchaning  eng  tagida  til  osti  nervi  yadrosi,  undan  sal  pastroqda 
qo‘shimcha nerv yadrosi bor. Rombsimon chuqurchada adashgan nervning yadrosi yuza 
joylashgan. Undan lateralroq til-halqum nervi yadrosi turadi. 
     Uzunchoq  miya  va  Varoliy  ko‘prigi  chegarasida  eshituv  va  vestibulyar  nervlar 
yadrosi, yuz nervi yadrosi esa to‘rsimon formatsiyaning ko‘prik qismida joylashgan. 
     Varoliy  ko‘prigining  eng  yuqori  qismida  uzoqlashtiruvchi  va  yuz  nervlari  yadrolari 
bor. 
     Bosh miya nervlarining yadrolaridan tashqari, keyingi miya kul rang moddasining bir 
qismini  Goll  va  Burdax  tutamlari  tugaydigan  neyronlarning  somalari  tashkil  qiladi. 
Keyingi  miyaning  markaziy  qismini  retikulyar  (to‘rsimon)  formatsiya  tashkil  etadi.  Bu 
tuzilmani  tashkil  qiluvchi  neyronlarning  soma  va  dendritlarida  keyingi  miyadan  o‘tgan 
ko‘tariluvchi va tushuvchi  yo`llarning yon shoxlari tugab, uni miyaning hamma qismlari 
bilan bog‘laydi.  
     Demak,  keyingi  miyada  8  juft  juda  muhim  ahamiyatga  ega  yadrolar  joylashgan.  Bu 
yadrolarni periferiya bilan harakatlantiruvchi (somatik), sezuvchi va ba‘zilarini vegetativ 
tolalar bbog‘lab turadi. Shu tolalarga monand harakatlantiruvchi, sezuvchi va vegetetiv 
qismlar  tafovut  qilinadi.  Masalan,  adashgan  nerv  yadrosining  harakatlantiruvchi 
(somatik)  qismi  halqum  va  hiqildoq  muskullarini  qisqarishini  boshqaradi;  vegetativ 
qismi esa hiqildoq, qizilo‘ngach, me‘da, ingichka ichak, me‘da osti bezi, jigar va yurakka 
parasimpatik  tolalar  yuboradi;  sezuvchi  qismiga  esa  ko‘krak  va  qorin  bo‘shlog‘idagi 
ko‘pchilik  a‘zo;arda  joylashgan  turli  xildagi  retseptorlardan  afferent  impulslar  yetib 
keladi. 
     Keyingi  miyaning  oq  moddasini  asosan  orqa  miyadan  bosh  miyaga  o‘tuvchi 
ko‘tariluvchi  yo`llar va bosh miyadan orqa miyaga tushuvchi  yo`llar tashkil qiladi. Bu 
yerda  ba‘zi  o‘tkazuvchi    yo`llarning  bir  tolasi  tugab,  keyingisi  boshlanadi,  ba‘zilari 
kesishuv  hosil  qiladi,  ba‘zilari  esa  keyingi  miya  yadrolaridan  boshlanib,  bosh  miyaga, 
miyachaga ko‘tariladi, orqa miyaning segmentlariga tushadi. 
     Demak,  keyingi  miyaning  ham  reflektor,  ham  o‘tkazuvchi  yoi  faoliyatlarini  ajratish 
mumkin.