225
So
‘
rilish jarayonlariga baglshlangan bobda shiralar tarkibida hazm tizimi bo
‘
shlig‘iga
100 g ga yaqin oqsil ajraligshi aytib o
‘
tilgaii edi. Oqsillardan tashqari, ichak bo'shliglga
asosan ichak shirasi va o
‘
t tarkibidagi talay fosfolipidlar (letsitin, kefalin, inozit),
xolesterin va boshqa yog
‘
simon moddalar ajratadi Shiralar tarkibidagi yuqori molekular
birikmalar ovqat polimerlari bilan bir qatorda gidrolizga uchraydi va ulardan kelib
chiqqan mahsulotlar qayta so'riladi. Me‘da va ichak bo
‘
shlig
‘
iga shira bilan ajraladigan
oqsil va yog
‘
simon moddalar miqdorining kundalik ovqat tarkibidagi miqdoriga
tengligini e‘tiborga olsak, endogen moddalarni oqsil yog‘lar muvozanatiga sezilarli
ta‘siri yaqqol ko
‘
rinadi.
Bular ovqatlanish muammosining faqat fiziologik masalalaridir. Bu muammoning
ancha murakkab ijlimoiy va urf-odatlarga bog‘liq masalalari ham bor.
Organizmning oziq moddalarga va energiyaga ehtiyojini aniqlash masalaning muhim
bir tomoni Jamiyat va shu jamiyatning har qaysi namoyondasi o
‘
z ehtiyojlarini ijtimoiy
jihatdan qondirish imkoniyatiga ega bolishi masalaning ikkinchi tomoni.
Turli iqlim va mamlakatlarda yashaydigan xalqlarda asrlar davomida shakllangan
ovqatlanish tartibi odat tariqasida kirib qolgan. Iqlimi mo
‘
tadil Ovrnpa mamlakatlarida
kundalik ovqatni ‗—5 ga bolib iste‘mol qilinadi. Bu xilda ovqatlanganda, kundalik
energiyaning 30—35% nonushta bilan, ‗5—50% tushlik ovqat bilan, 10% tushdan
keyingi va 10% kechki ovqat bilan qabul qilinishi maqsadga muvofiq bo`ladi.
O zbek xalqi kundalik ovqatni 3 bolib iste‘mol qiladi va asosiy qismi kechqurunga
to
‘
g
‘
ri keladi.
Ovqatlanishning bunday tartibi maqsadga muvofiq emas. «Nonushtani o'zing ye,
tushlikni do
‘
sting bilan baham ko
‘
r
;
kechki ovqatni dushmaningga ber», degan xalq
maqoli bor.
Oxirgi ‗0—50 yil davomida Markaziy Osiyo xalqlarining hayoti, jumladan
ovqatlanishi ovrupoliklarnikiga o
‘
xshab qoldi.
Ko'rinib turibdiki, to‘g'ri ovqatlanishni tashkil qilish muammolari ancha murakkab va
ko
‘
p jihatdan ochilmagan, Hozirgi amaliyotda kundalik ovqat miqdorini aniqlashda
kamida quyidagi to
‘
rtta fiziologik tamoyilga rioya qilish zarur.
l.Har bir odam ovqatidagi energiya miqdori sarflangan energiya miqdoriga teng
bo`lishi kerak.
2.0vqatdagi oqsil, yog‘ va uglevodlar miqdori organizmning shu oziq moddalarga
bo`lgan eng kam ehtiyojidan oz bo`lmasligi kerak.
3.Ovqatdagi vitaminlar, tuzlar va mikroelementlar miqdori ham ularga bo`lgan
minimal ehtiyoj dan kam bo‗lmasligi kerak.
‗.Ovqatdagi vitaminlar, tuzlar va mikroelementlar miqdori zaharlovchi miqdordan
kam bo
‘
hshi kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: