Muqaddima

AJRATUV FIZIOLOGIYASI 
Ichki  muhit  barqarorligini  saqlash  uchun  organizm  ba‘zi  moddalarni  chiqarib  turishi 
kerak.  Bu  moddalarning  ko
‘
p  qismidan  organizm  foydalanmaydi,  ular  moddalar 
almashinuvining qoldiq maxsulotlari hisoblanadi. Chunonchi, siy- dikchil, siydik kislota, 
kreatinin va shunga o'xshash moddalar miqdori qonda ortib ketsa, organizm zaharlanadi. 
Organizmga dori sifatida yoki boshqa vaziyatda kiritilgan yot moddalardan tashqari, 
organizm gomeostazni saqlash uchun kerakli moddalarni ham chiqarishi shart. 
Buyraklar  odamning  asosiy  chiqaruv  a‘zosi  hisoblanadi.  Chiqaruv  jarayonida  у  ana 
o'pka,  hazm  tizimi,  ter  bezlari  ham  ishtirok  etadi.  Bu  a‘zolar  qo‗shimeha  chiqaruv 

---

 
 
231 
 
a‘zolari  deyilsada,  har  qaysisining  chiqaruv  jarayonida  jiddiy  o‘nii  bor.  Masalan, 
o'pkanmg  karbonat  angidrid,  efir,  xloroform  va  yengil  uchuvchan  moddalarni 
chiqarishdagi o‗mini hech qaysi a‘zo bosa olmaydi. Hazm bezlari oglr metallar tuzlarini, 
ba‘zi  dorilarni,  organik  bo'yoqlarni  chiqarishda  muhim  ahamiyatga  ega.  Tashqi  havo 
harorati  issiq  bolganida  ter  bezlari  orqali  suv  ajratish  tana  harorati  barqarorligini 
saqlashning yagona yo‘li bo lib qoladi.