4) Faollik Guruhda passiv ravishda "o‘tirish" imkoniyati yo‘q. Psixologik trening o‘rganish va rivojlantirishning faol usullarini nazarda tutganligi sababli, mashg‘ulotda sodir bo‘layotgan voqealarda hammaning faol ishtirok etishi kabi me'yor majburiydir.
Ko‘pgina mashqlar barcha ishtirokchilarni jalb qilishni o‘z ichiga oladi. Ammo agar mashq ko‘rgazmali xarakterga ega bo‘lsa yoki guruh ishtirokida individual ishlarni o‘z ichiga olsa ham, barcha ishtirokchilar mashq oxirida so‘zlash huquqiga ega. Trening marafonlarida, hatto bitta sessiyaning yo‘qligi va guruhni tark etish juda istalmagan.
5) Maxfiylik Guruhda aniq ishtirokchilar haqida aytilgan hamma narsa guruh ichida qolishi kerak - bu psixologik xavfsizlik va o‘zini oshkor qilish muhitini yaratish sharti bo‘lgan tabiiy axloqiy talab. O‘z-o‘zidan ma’lumki, psixologik bilimlar va o‘ziga xos texnikalar, o‘yinlar, psixotexnikadan guruhdan tashqarida - kasbiy faoliyatda, o‘qishda, kundalik hayotda, qarindoshlar va do‘stlar bilan muloqotda, o‘z-o‘zini rivojlantirish maqsadida foydalanish mumkin va kerak.
Mashqning borishi: Guruh a’zolari aylana bo‘ylab o‘tirishadi. Har kimda qog‘oz va qalam tayyor bo‘lishi kerak. Men savollarni listga chiqazib tarqataman va har bir bergan savolimga o‘quvchilar o‘zining shaxsiy javoblarini yozishlari kerak. Savol-javob anonim tarzda o‘tkaziladi.
1)Tasavvur qiling sinfxonaga kirib keldingiz. Kecha qattiq urishib qolgan do‘stlaringiz salomlashish uchun qo‘l uzatishdi. Siz ham qo‘l uzatasizmi?
2)Agar siz mana shu maktabda ishlaydigan o‘qituvchining farzandi bo‘lganingizda, bu bilan maqatanarmidingiz?
3)Tasavvur qiling yomg‘ir yog‘yapti bir sinfdoshingiz sizdan soyabon so‘radi, soyabonni berarmidingiz?
4)Sinfda baland ovozda baxs boshlandi, siz ham baxsda qatnashasizmi?
5)Agar dars davomida o‘qituvchilar o‘quvchilarni ajratsa va bunga siz guvoh bo‘lsangiz. O‘qituvchiga o‘z noroziligingizni bildira olasizmi?
6)Sizga dars berish uchun o‘qituvchini o‘zingiz tanlashingiz imkoni bo‘lsa, o‘zingiz tanlarmidingiz?
7)Sinf xonasida o‘zingizni qulay his qilishingizga xalaqit beradigan narsa turli xil ziddiyat va nizolarmi?
8)Boshingizdan o‘tkazgan ziddiyatli vaziyatlarda har doim siz haq bo‘lganmisiz?
9)Sinfdagi o‘rningiz do‘stlaringiz nazarida yuqorida deb o‘ylaysizmi?
10)O‘zingizga do‘st tanlashda do‘stingizning odamiylik hislatlarini inobatga olasizmi? Bu siz uchun muhimmi?
11)Sinfingizda ziddiyatli vaziyatlar tez-tez uchrab turadimi?
12)O‘qituvchingiz dars davomida, turli tadbirlarda, taqdirlashlarda sizni ajratadimi?
Tajribadan olingan natija
4-sinf tajriba sinf, 3-sinf nazorat sinf
Savollardan olingan javoblar quyidagicha natija berdi:
Savollarning
tartib raqami.
Tajriba sinf
Nazorat sinf
1-savol
Xa- 30%
Yo‘q-70%
Xa-80%
Yo‘q-20%
2-savol
Xa-80%
Yo‘q-20
Xa-50%
Yo‘q-50%
3-savol
Xa-45%
Yo‘q-55%
Xa-70%
Yo‘q-30%
4-savol
Xa-90%
Yo‘q-10%
Xa-30%
Yo‘q-70%
5-savol
Xa-25%
Yo‘q-75%
Xa-0%
Yo‘q-100%
6-savol
Xa-95%
Yo‘q-5%
Xa-60%
Yo‘q-40%
7-savol
Xa-85%
Yo‘q-15%
Xa-20%
Yo‘q-80%
8-savol
Xa-80%
Yo‘q-20%
Xa-45%
Yo‘q-55%
9-savol
Xa-60%
Yo‘q-40%
Xa-80%
Yo‘q-20
10-savol
Xa-15%
Yo‘q-85%
Xa-75%
Yo‘q-15%
11-savol
Xa-95%
Yo‘q-5%
Xa-20%
Yo‘q-80%
12-savol
Xa-75%
Yo‘q-25%
Xa-15%
Yo‘q-20%
Xulosa qilib shuni aytishim mumkinki, men ko‘proq 4-sinflar bilan amaliyot o‘taganim uchun ulardagi ziddiyatli vaziyatlar va ularning kelib chiqishi, nima sababdan chuqurlashishiga ko‘p guvoh bo‘ldim. Aksariyat ziddiyatlar tabaqalanishdan ya’ni, bu sinfda o‘qituvchilarning farzandlari borligi va ularning o‘zini tutishidan kelib chiqishini sezdim. Shuning uchun ham bitiruv malakaviy ishimni mazmunini shunga qaratdim va aynan shu sinfni tajriba sinf qilib oldim. Nazorat sinf sifatida tanlagan 3-sinfda tabaqalanish kamligi yoki deyarli yo‘qligi bois u sinfda ziddiyatli vaziyatlar kamroq uchrashini shu sinfga darslarga kirganimda sezdim.
Natijalarda ham ko‘rinib turibdiki tabaqalanish va ziddiyat ko‘proq 4-sinfda uchramoqda. 3-sinfda esa buning aksi.
