Mundarija kirish 4 akt bilan taraqqiyot o'rtasidagi o'zaro aloqa

 
Savollar 
1.
Hisoblash tizimlarining xavfsizlik darajasini oshiruvchi chora-tadbirlar? 
2.
Monitoring agentlarini qanday vazifalarni bajarishga mo’ljallangan? 
3.
Tarmoqlararo ekranlarning dasturiy mahsulotlariga misollar keltiring? 
4.
Protokolllashtirish va auditlashning asosiy maqsadlari? 
5.
Kriptografik shifrlash algoritmlariga misollar keltiring? 
6.
Himoyalangan elektron hujjat almashinuvini ta’minlaydigan milliy 
dasturiy mahsulotlarini sanab o’ting?
 
 
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1.
Muhammadiyev J.O’. Axborot xavfsizligi: muammo va yechimlar:
Monografiya.-T., 2013.
2.
G’aniyev S.K., Karimov M.M., Tashev K.A. Axborot xavfsizligi. Axborot-
kommunikatsion tizimlari xavfsizligi.-T.,2008
3.
http://www.infosec.uz
  
 
8-ma’ruza. Axborot tizimlarini ishlab chiqish uslubiyat va texnologiyasi 
 
Reja: 
1. Axborot tizimlari tuzilmasi 
2. RAD-uslubiyati 
3. Obyektga-mo’ljallangan yondashuv 
Tashkiliy chora-tadbirlar quyidagilarni 
o’z ichiga oladi: 
Qo’riqlash va rejimni 
tashkil qilish 
Xizmatchilar bilan 
ishlashni tashkil qilish 
Hujjatlar bilan ishlashni 
tashkil qilish 
Texnik vositalardan 
foydalanishni tashkil qilish 
Ichki va tashqi tahdidlarni 
tag’lillash bo’yicha ishlarni 
tashkil qilish 

---

 89 
Kalit so’zlar: 
Axborot tizimlari tuzilmasi, RAD-uslubiyati, Obyektga-
mo’ljallangan yondashuv. 
 
Axborot tizimi quyi tizimlar deb nom olgan qismlar to’plamidan tashkil 
topgan. 
Quyi tizim - biror alomatiga qarab bo’lingan tizimning bir qismidir. 
Tasnifda tuzilma belgisiga asosan quyi tizimlar ta’minlovchi deb 
nomlanadi. Shuning uchun hamma axborot tizimlarining tuzilmasi ta'minlovchi 
quyi tizimlar to’plamidan iborat bo’ladi. 
Ta’minlovchi quyi tizimlarga axborot, texnik, matematik, dasturiy, 
tashkiliy va huquqiy ta’minot kiradi. 
 
Axborot ta’minoti 
Axborot ta’minotiga boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun aniq 
axborotni o’z vaqtida tayyorlash va taqdim etish vazifalari belgilanadi. 
Axborot 
ta’minoti 
- 
axborotni 
tasniflash 
va 
shartli 
belgilash 
tizimi, 
hujjatlarni 
umumlashtirish 
(unifikatsiyalash) 
tizimi, 
axborot 
oqimlari 
sxemasi 
hamda 
ma’lumotlar 
bazasini 
tuzish 
uslubiyotlarining to’plamidir. 
Hujjatlarni umumlashtirish tizimlari 
davlat, soha va regionlar darajasida 
tuziladi. Buning maqsadi turli soha ko`rsatkichlarini bir-biriga solishtirishni 
tashkil etishdan iboratdir. 
Axborot oqimlari sxemasida 
axborotni harakat yo’nalishlari, hajmi, 
birlamchi axborotni tashkil etilgan joyi va uni foydalanish natijalari ko’rsatiladi. 
Axborot oqimlari sxemasining tahlili asosida boshqaruvni takomillashtirish 
tadbirlari ishlab chiqiladi. 
Ma’lumotlar 
bazasini 
tuzish 
uslubiyoti 
bazalarni 
loyihalash 
nazariyasi asosida yaratiladi. 
Axborot ta’minotini tuzish uchun quyidagilarni bilish kerak: 

muassasa boshqaruv tizimining maqsadini, vazifalarini aniq tushunish; 

axborot 
yaratilgan 
joyidan 
foydalanilgan 
joyigacha 
bo’lgan 
harakat yo’nalishlari, axborot oqimlari sxemasining tahlili; 

hujjatlar almashuvi tizimini takomillashtirish; 

axborotni tasniflash va shartli belgilash tizimining mavjudligi 
va undan foydalanish; 

ma’lumotlar bazasini tuzish uslubiyatini bilish; 

axborotlar to’plamini kompyuter asosida tuzish.