Mundarija kirish 4 akt bilan taraqqiyot o'rtasidagi o'zaro aloqa

3. Korporativ tarmoqlarda xavfsizlikni ta’minlash usullari. 
Korporativ tarmoq – lokal tarmoqlardan o’zining katta taqsimlangan 
hududi bilan farq qiladi. Bunday tarmoqlarda lokal va global tarmoqlaridagi kabi 
himoya mexanizmi va usullari qo’llaniladi. Korporativ tarmoqlar havfsizligini 
ta’minlash uchun aksariyat hollarda virtual xususiy tarmoq (Virtual Private 
Network, VPN) texnologiyasi qo’llaniladi. Ushbu texnologiya korporativ tarmoq 
resurslariga umumiy foydalanishga mo’ljallangan tarmoq, masalan Internet 
tarmog’i vositasida xavfsiz foydalanishni ta’minlashga imkon beradi. Xususiy 
tarmoqlar internet xizmatini taqdim qiluvchilar va turli telefon kompaniyalari 
tomonidan ijaraga beriladigan aloqa kanallaridan tashkil topgan bo’lib, 
tashkilotlar tomonidan masofadagi saytlar va boshqa tashkilotlar bilan bog’lanish 
uchun ishlatiladi.
Ushbu aloqa kanallari ikkita sayt orasida o’zaro aloqani ta’minlovchi ijara 
kanallari kabi umumiy trafikdan ajratilgan holda faqat ikkita obyektni bog’laydi. 
VP
N
qurishning uchta turi mavjud: 
-
apparat tizimlari; 
-
dasturiy tizimlari; 
-
veb-tizimlari. 
Umumiy foydalanadigan tarmoqqa chiqishda xavfsizlikni ta’minlashning 
eng samarali usullaridan biri sifatida tarmoqlararo ekran tizimini o’rnatishni 
aytish mumkin. Ushbu majmua berilgan qoidalar asosida o’tuvchi tarmoq 
paketlarini filtrlovchi va nazorat qiluvchi apparat yoki dasturiy vositalardir. 
Tarmoqlararo ekranning asosiy vazifasi kompyuter tarmoqlari yoki ayrim 
uzellarni ruxsat etilmagan foydalanishlardan himoyalash hisoblanadi. Dasturiy 
tarmoqlararo ekranlarga quyidagilarni misol qilishimiz mumkin: Agnitum 
Outpost, Symantec Firewall, Zone Alarm. 

---

 81 
Rasm.6.2
. 
Tarmoqlararo ekran texnologiyasi
 
Shuningdek tarmoqlarni himoyalash uchun suqilib kirishlarni aniqlash 
tizimlari (Intrusion Detection System) deb nomlanuvchi maxsus vositalardan ham 
foydalaniladi. IDS tizimlari kompyuter tizimlari xavfsizligini buzishi mumkin 
bo’lgan ayrim zararli faol turlarni aniqlashda foydalaniladi. Bunday faollikka zaif 
xizmatlarga qarshi qaratilgan tarmoq xujumlari, imtiyozni oshirishga qaratilgan 
hujumlar, muhim fayllardan avtorizasiyasiz foydalanish, hamda zararli dasturiy 
ta’minotlar harakatlari(kompyuter viruslari, troyanlar va qurtlar) kiradi.
IDS tizimlari arxitekturasi tarkibiga quyidagilar kiradi: 
-
himoyalangan tizimlar xavfsizligi bilan bog’liq holatlarni yig’ib 
tahlillovchi sensor qismtizimi; 
-
sensorlar ma’lumotlariga ko’ra shubhali harakatlar va xujumlarni 
aniqlashga mo’ljallangan tahlillovchi qismtizim; 
-
tahlil natijalari va dastlabki holatlar haqidagi ma’lumotlarni yig’ishni 
ta’minlaydigan omborxona;
-
IDS tizimini konfigurasiyalashga imkon beruvchi, IDS va himoyalangan 
tizim holatini kuzatuvchi, tahlil qism tizimlari aniqlagan mojarolarni 
kuzatuvchi boshqaruv konsoli.
Aksariyat IDS tizimlarida barcha tarkibiy qismlari yagona modul yoki 
qurilma ko’rinishida amalga oshirilgan. 
Suqilib kirishlarni bartaraf qilish tizimlari (
Intrusion Prevention System
) — 
suqilib kirishlar yoki xavfsizlik buzilishlarini aniqlovchi va avtomat bartaraf 
etuvchi dasturiy yoki apparat tizim. IPS tizimlarini IDS tizimlarining 
kengaytirilgan varianti sifatida ko’rish mumkin, ammo xujumlarni kuzatish 
vazifasi bir xilligicha qoladi. Ular asosan faollikni real vaqt davomida kuzatib 
borishi va tezkorlik bilan xujumni bartaraf qilish harakatlarini amalga oshirishi 
bilan farqlanadi. Ushbu tizimlar quyidagi kategoriyalarga bo’linadi: 

Tarmoq IPSlari (
Network-based Intrusion Prevention, NIPS
); 

Simsiz tarmoqlar uchun IPS(
Wireless Intrusion Prevention Systems, 
WIPS
);

Tarmoqni holatga ko’ra tahlillash (
Network Behavior Analysis, NBA
); 

---

 82 

Alohida kompyuterlar uchun suqilib kirishlarni bartaraf qilish (
Host-based 
Intrusion Prevention, HIPS
).
Suqilib kirishlarni aniqlash va bartaraf qilish tizimlariga misol tariqasida 
quyidagilarni keltirishimiz mumkin: Snort, Open VAS, Bro, Prelude Hybrid, 
OSSEC, Check Point IPS Blade, Check Point, McAfee.