|
Manba: Muallif tomonidan MINITAB dasturi orqali hisoblandi
Ushbu ma’lumotlar asosida chiziqli logarifmik regression modelimizni ko’rishimiz mumkin:
!ny=3.65+0,681 lnx
Ushbu modelimizning standart xatoligi “e” Minitab daturida ishlab chiqildi:
SSE=0,0540
46
SSE
£ =
N71 — 2
e= 0,0456 ga teng ekan. Ya’ni ushbu modelimiz 0,0456 birlikka xatoga yo’l qo’yishi mumkin.
Endi logarifmik modelimizni standart determinatsiya koeffitsiyentini ко'rib chiqamiz. Minitab dasturidan ko’rishimiz mumkinki, determinatsiya koeffitiyenti 85,9 % ni tashkil qilmoqda. Demak modelimiz 85,9 foiz aniqlikda ekan.
Bu modelni izohlash maqsadida logarifmik regressiya modelimizni oddiy regressiya tenglamasi shakliga o’zgartiramiz. Buning uchun yuqoridagi funksiyani ikkala tomonini logarifmlaymiz(ln).
Ln(lny)=ln(3.65+0,681 Inx) (1)
у = In(3.65+0,681 Inx) (2)
у = е@дв * e=>EGH1J (3)
Ushbu amallardan so’ng biz o’zimiz uchun eng yaxshi modelimizga (4) ega bo’ldik va u quyidagicha:
у — е@,дв * x$ad& (4)
Bu yerda
/?$ koeffitsiyentimiz е@ЛЕ ga teng bo’ladi;
(2& koeffitsiyentimiz esa 0,681 ga teng.
Modelimizni quyidagi misol orqali ko’rib chiqamiz. x=38785(mean) deb olsak quyidagi natijaga erishamiz:
У = e@M* х$аш= 38,4747 * 38785$'AD&= 51292,624 ya’ni Umumiy TMKlar kapitallashuv qiymatining o’rtachasida jahon YalMsi 51,124 trill ionni tashkil qilmoqda.
47
Endi Umumiy TMKlar kapitallashuv qiymati o’zgaruvchimizni bir birlikka oshiramiz.
у = е@дв* x$,ad& = 38,4747 * 38786*^ = 51293,525 Umumiy TMKlar kapitallashuv qiymatini bir birlikka oshirganimizda jahon YalM si 51293,5 trillion dollami tashkil qilmoqda. Quyida jahon YalM dagi o’zgarishni ko’rib chiqamiz.
51292,624-51293,525=0,901 Ko’rishimiz mumkinki, Umumiy TMKlar kapitallashuv qiymatini bir milliardga oshishi jahon YalM mizni 901 million dollarga ortishiga olib kelmoqda.
Yuqorida chiqqan natijalarimizni bashorat oralig’ida ekanligini tekshirib ko’ramiz. Bashorat oralig’imiz 40814 mlrd va 52611 mlrd orasida yotibdi. Demak, ko’rinib turibdiki jahon YalMi ishonch oralig’ida yotibdi.
II BOB BO’YICHA XULOSA TMK laming jahon iqtisodiyotidagi faoliyatini tahlil qilganimizda biz awalo rivojlangan mamlakatlar tajribasini ko’rib chiqishimiz kerak, TMKlami tashkil qilishda dunyoda Yevropa, AQSH va Yaponiya, Xitoy kabi davlatlar yetakchilik qiladi.
Hozirgi kunda AQShning TMK lari 2018 yil natijalari ko’ra kapitallashuv natiasiga ko’ra yetakchi o’rinda turibdi. AQSh bizga ma’lumki, dunyoda iqtisodiy rivojlanish bo’yicha dunyoda birinchi o’rinda turadi. Bu davlatda barpo qilinib rivojlanib kelayotgan
Wall-mart. Apple kabi eng yirik TMKlami ko’rishimiz mumkin. AQSH da TMKlar asosan information texnologiyalar, telekommunikatsiya, farmasevtika hamda moliya, xizmatlar sohasida keng ommalashgan. TMKlar tashkil etilishi va rivojlanishida у an a bir ulkan tajribaga ega rivojlangan davlat bu Yaponiya hisoblanadi. Nissan, Toyot Motor kabi mashxur TMK lar mamlakati hisoblanadi. Shuningdek bu davlatda TMK lar asosan avtomobilsozlik, sug’urta, moliya xizmatlari bo’yicha ekspansiyaga ega.
48
III.BOB O’ZBEKISTON IQTISODIYOTIDAGI TMKLAR FAOLIYATINING ZAMONAVIY HOLATI VA RIVOJLANISH ISTIQBOLLARI
O’zbekistonda Respublikasida faoliyat yuritayotgan TMKlaming
joriy holati
O'zbekiston iqtisodiy rivojlanish dasturlarinining ustunlaridan biri, hozirgi bosqichida, kooperatsiya aloqalarini mustahkamlash va transmilliy korporatsiyalar bilan hamkorlikni yanada mustahkamlashdan iborat va kerak bo'Isa, ulaming tarkibiga kirish. Shuni ta’kidlash lozimki, transmilliy hamkorlik jarayonlari tobora O'zbekiston iqtisodiy hududida faol rivojlanayapti. Shu bilan birga, keyingi O'zbekiston iqtisodiyotining xalqaro integratsiya aloqalarini mustahkamlash zarurati ayon bo'ladi. O'zbekistonda, transmilliy korporatsiyalar (TMK) faoliyati asosiy iqtisodiy rivojlantirishning bir qator ustuvor yo'nalishlariga erishish uchun vositachilik qiladi: •real sektorga investitsiyajalb qilinishi;
•xalqaro savdoni rivojlanishi;
•zamonaviy texnologiyalar va xalqaro standartlarga javob beradigan boshqamvni jalb etish;
•jahon iqtisodiy tizimiga integratsiya, va hokazo.
Shu bilan birga, transmilliy korporatsiyalar faoliyatini barcha afzalliklaridan samarali foydalanish uchun bojxona, valyuta, monopoliyaga qarshi tartibga solish sohasida yetarli qonunchilik asoslarini yaratish muhim ahamiyatga ega. Shunday qilib, TMK lar transmilliy biznesning eng kuchli va ilg'or qismi bo'lgan va ular milliy banklar va ishlab chiqarish bog'lash da yetakchi hisoblanadi. Shu munosabat bilan, ish munosabatlarini samarali va o'zaro manfaatli hamkorlikni yo'lga qo’yish to'g'risidagi O'zbekistonning joy juda o'rinli.
Hozirgi kunda xorijiy investitsiyalar yordamida tashkil etilgan 4200 dan ortiq korxonalar mamlakat hududida faoliyat ko’rsatmoqda. Ular orasida jahonda mashhur TMK lar ham o’z faoliyatlarini olib bormoqdalar. Ular, General Motors, MAN,
Do'stlaringiz bilan baham: |
