Mundarija kirish 1 bob. “O'tgan kunlar'' romanida milliy qadriyatlarning badiiy

Yo’lchi

Mirzakarimboy Fazliddin

Yo’lchi kambag’allikdan tog’asi Mirzakarimboydan panoh istab keladi.
Mirzakarimboy uni o’z uyida xizmatkor qilib olib qoladi. Uning qizi Nuri
Yo’lchini sevib qoladi. Qizning sevgisi chin sevgi bo’lmay, balog’atga yetgan qizning erkak kishiga bo’lgan intilishi edi. CHunki Nurini boy xonadonga uzatishayotganda to’kinchilikda yashashini o’ylab xursand bo’ladi. Biroq eri Fazliddinni ilk bor ko’rganda uning ko’ngli sovib ketadi. Nuri erining uyida tinch o’tirmay Yo’lchini shu yerga xizmatkor qilib olib kelmoqchi bo’ladi.
Yo’lchi esa Yormatning qizi Gulnorni tasodifan ko’rib qolib, uni xayolan sevib qoladi. Mirzakarimboyning xotini Lutfiniso o’lgach, boy Gulnorga uylanmoqchi bo’ladi. Gulnorni bu xonadonga kelishiga qarshi bo’lgan boyning o’g’illari Hakimboyvachcha va Salimboyvachchalar qizni o’g’irlashadi. Uni Yo’lchi qutqaradi va SHoqosim juvozkashnikiga olib boradi. Biroq bu yerda uni otasi va oqsoqol o’z uylariga olib ketadilar. Gulnorni boyga erga beradilar. Boyning o’g’illari va Nuri otalarining merosiga Gulnorning egalik qilishidan g’azablanib, uning ovqatiga zahar qo’shib qo’yadilar. Gulnor qornidagi homilasi bilan hayotdan ko’z yumadi.
Oybek Yo’lchi va Gulnorning misolida oddiy xalqdan chiqqan ikki yoshning sof muhabbatlari zulf va jaholat tufayli xazon bo’lganini tasvirlaydi.
“Qutlug’ qon” romanchiligimizdagi turg’unlikni buzdi. Bu asar faqat hayot haqiqatini aks ettirish jihatidangina emas, balki uslub jihatidan ham yangilik edi. Oybek “Qutlug’ qon”da muhim ijodiy masalani hal qilib berdi. Bu ijobiy qahramon masalasi edi. Ijobiy qahramonni u tarixiy haqiqatning o’zidan keltirib chiqardi”²³.
Xulosa qilib aytganda, XX asr boshlaridagi o’zbek romanchiligi uchun xos xususiyat “sevgi uchburchagi”ning paydo bo’lishida shaxs va jamiyat konflikti,

urf-odatlar va ijtimoiy hayotda ma’naviyatning buzilishi kabi xolatlar asosiy sabab hisoblanadi.