мукаммал бозор ва монополия. Бозор тузилмаси. Мукаммал рақобат: тавсифи ва асосий белгилари

Сотувчининг нархи бу ишлаб чиқариш харажатлари ва муқобил товарларнинг нархларини ҳисобга олган ҳолда фойда олиш истагига асосланган сотувчи учун қулай нарх. Сотувчининг нархи ишлаб чиқарувчининг нархини акс эттиради, чунки сотувчи уни харидорга таклиф қиладиган товарларнинг нархини айнан ишлаб чиқарувчи шакллантирилади.
Бозордга ишлаб чиқарувчи ўзининг ишлаб чиқариш харажатлари ва муқобил товарларнинг нархларини шунингдек олмоқчи бўлган фойда миқдоридан келиб чиқиб нархни белгилайди ва товарини бозорга олиб чиқади ва сотувчи нархида таклиф этади. Сўнг турли омиллар таъсирида бозор нархи шаклланиди.
Мукаммал ракобатда катнашувчи фирмалар ўз фойдасини максимумлашгиришга интилади. Бироқ фойдани ошириш учун фирма мавжуд нархни назарда тутиб бозорга шундай микдорда товарни чиқариши керакки, уни бозор маъқул топиши зарур. Эркин бозор иқтисодиётида нарх асосан талаб ва таклиф асосида вужудга келади. Демак, бозорда товар ва хизматларнинг нархи, талаб ва таклиф, ишлаб чиқариш харажатлари ва нафлилик асосида шаклланади. Бу ҳолат эса татбиркорларни ишлаб чиқариш харажатларини камайтириш, товарнинг сифатини яхшилашга ундайди. Бу эса ўз навбатида уларга рақобатда ютиб чиқишга аҳолини эса сифатли товарлар билан таъминлашга шароит яратиб беради
Мукаммал рақобат бозор шароитида ишлаб чиқарувчиларни сони кўп бўлганлиги сабабли улар бозор нархига таъсир кўрсата олмайдилар, яъни нарх даражаси объектив ҳолда бозор томонидан шаклланади. Бундай шароитда ишлаб чиқарувчи фойдасини нархни ўзгартириш ҳисобига эмас, балки ялпи даромад билан ялпи ишлаб чиқариш харажатлари ўртасидаги фарқни кўпайтириш ҳисобига олади.
Мукаммал рақобат шароитида ҳар қандай нарх даражасида ишлаб чиқарувчилар маълум бир соҳага кирадиган ёки ундан ташқарига чиқадиган "ташқи чегара" мавжуд, бунда ишлаб чиқарувчи тармоқга киради ёки ундан сиқиб чиқарилади. Нархларнинг кўтарилиши янги фирмалар пайдо бўлишига ва эскиларининг сақланиб қолишига олиб келади. Нархларнинг пасайиши, юқори даражадаги харажатларга эга корхоналар фойдасиз бўлиб қолишига ва бу соҳани тарк этишларига олиб келади.

а). б) в)