Мужизакор бола

«МОЛ, ЭШАК, ЧЎЧҚА»

Бу сўкишлар ҳам сизга таниш. Сизга савол: Мол қандай ҳайвон. Жавоб: мол ўйламайдиган, фикрламайдиган, қорни тўйса ётадиган, етакласа кетаверадиган ҳайвон. Ана холос. Ана шу молдаги хусусиятларни севимли болажонингизга тилаётган экансиз-да. Бу тилакларингиз эртагаёқ кўринмас-лиги мумкин. Лекин вақт ўтган сари кўрина бошлайди. Қорнини тўйғизиб, телевизор кўриб ётибдими, кавш қай-тариб. Шундоқ ёнида нон ва идишларни пашша босиб ётибди. У устини ёпиб қўйишни, ҳатто, ўйламаяпти ҳам. Уйга кириб, жонинггиз чиққудек бақирасиз яна.

- Молга ўхшамай ўлгур. Дастурхоннинг устини ёпиб қўйсанг бўлмайдими?
Ие, қизиқ экансиз-ку. Ўзингиз-ку болага ёшлигидан мол, эшак, чўчқа деган. Ана энди шу хусусиятларни болада кўряпсиз-да, айланай. Эшак қандай ҳайвон? Шу ўринда бир ривоят айтиб берсам, майлими.
Бир эшак бўлган экан. Бир куни ўтлоқда эшак, мол, қўй, эчкилар ўтлаб юришган экан. Узоқдан бўри кўринибди. Ҳамма ҳайвонлар уни кўриб қочиб кетишибди. Эшак ҳайрон бўлибди.
- Қизиқми булар, шундай барра ўтларни ташлаб кетишди-я, аҳмоқлар.
Шундай деб ўтлашда давом этибди. Бўри яқинлашаве-рибди. Эшак бир қараб, ие бўрига ўхшайди-ку, дебдию яна ўтлашда давом этибди. Озгина ўтлагач, яна қарабди: ие бўрига ўхшайдими? У яна ўтлайверибди. Бўри тобора яқинлашиб келибди. Охири келиб, эшакнинг юмшоқ еридан тишлабди. Эшакнинг кўзидан ўт чиқиб кетибди.
- Иха, иха, бўри экан, - дебди.
Хулосани ўзингиз чиқаринг. Бу жониворларга ақл ато этилмаган. Улар биз инсонлар эҳтиёжи учун яратилган. Бири гўшт учун, иккинчиси юкларимизни ташиши учун. Аслида тилсиз жониворларга ҳам тўғри муносабатда бўлиш лозим. Улар гапира олмайди. Қорним очди, исиб кетдим, совуқ қотдим, жоним оғрияпти, чарчадим дейишолмайди. Биз инсонлар бизга берилган ақл-идрок билан буни ҳис қилишимиз, билишимиз зарур. Унутманг, ақл-идрок фақат ИНСОНга берилган. Агар инсонга ҳам ақл берилмаганида нималар бўлишини биласизми? Руҳий касаллар шифохона-сига борсангиз, ўзингиз бунга гувоҳ бўласиз.
Қайсидир китобда ўқиган эдим. Яратган Эгам Одам Ато ва Момо Ҳавога совға тайёрлаб, иккита қутига жойлабди. Уларга шу совғалардан бирини танлашни айтибди. Хуллас, танловдан сўнг ақл-идрокнинг кўпроғи Одам Атога, эҳтирос, хис-туйғунинг кўпроғи Момо Ҳавога тегибди. Шунинг учун бўлса керак, эркаклар оила бошлиғидирлар.
Шундай қилиб, севимли фарзандимизни ҳайвонларнинг номи билан аташни бас қиламиз.