Мужизакор бола

БОЛАГА ШИРИН СЎЗ КЕРАК

Ширин сўз билан илон инидан чиқади, ёмон сўз билан пичоқ қинидан. Ҳар қандай инсон, хоҳ у бола бўлсин, хоҳ ўспирин, хоҳ ўрта, хоҳ кекса ёш, бирдек ширин сўзга, меҳрга интилади. Ширин сўз билан қалбдаги музлар эрийди. Ширинсўз билан уришганлар ярашади. Ширин сўз билан эру хотин бирлашади. Болага ҳам ширин сўз керак. Шуни эсдан чиқармангки, ҳеч қачон уриб-сўкиб, қаттиқ-қўллик билан мақсадга етишиб бўлмайди. Баттар бўлса бўладики, яхши томонга ўзгармайди. Урса эти қотади, сўкса бети, деб бежиз айтишмаган. Болангизни қандай кўришни истасангиз шундай атанг. Ақллигим, меҳрибоним, эпчилим, чаққоним, меҳнатсеварим, ижодкорим ва ҳоказо.

Биласизми, болага, шу нарсага тегма, десангиз, албатта, тегишга ҳаракат килади. Бақирма десангиз бақираверади. Энг аввало, биз ўзимиз уларга тўғри гапиришимиз керак. Бақирма деб эмас, секин гапир, югурма деб эмас, секин юр, сувни ҳуриллатиб ичма деб эмас, шошмай ич, дейишимиз керак. «Ма» қўшимчали сўзлар мавҳум тушунча. Унинг ўрнига аниқ кўрсатмали гап гапириш мақсадга мувофиқдир. «Машина келаётганда ўтма» – мавҳум тушунча, «машина ўтиб кетгач ўтгин» – бу аниқ кўрсатма. Ёки, светофор ёнмай туриб ўтма, деб эмас, йўлнинг у чеккасига свето-форнинг яшил чироғи ёнса ўтгин, қизил чироғи ёнса тўхтаб тур, дейиш маъқул.
Айниқса, сабабини тушунтирсангиз яна ҳам яхши. Шов-қин қилма, дейиш ўрнига, болам, бувинг ухлаяпти, секин гапир, бўлмаса унга ҳалақит берасан, дейиш керак. Шунда бола шовқин қилса бувиси уйғониб кетиши мумкинлигини тушунади. Инсон қачон ҳатти-ҳаракатининг моҳиятини, сабабини тушуниб, англаб етсагина тўғри ҳаракат қилади. Шунинг учун сабабини тушунтириш керак. Сиз, бола-ку, нимани тушунади, дейсиз. Бола ҳамма нарсани тушунади. Унга катталардек гапиринг. Мен 8 ёшли ўғлимга катта инсонга гапиргандек гапираман. У ҳам худди шундай жавоб беради. Болага ширин сўз билан гапиринг. Арзимаган яхши иши чун ҳам мақтанг. Мен ўғлимга, сени жуда ҳам яхши кўраман, дейман. У, мен ҳам, деб жавоб беради. Мен яна сўрайман.
- Биласанми, сени нега яхши кўраман?
- Ҳа, ақлли, аълочи, одобли, сизга ёрдам берадиган бола бўлганим учун-да.
- Ҳа, тўғри топдинг. Катта бўлсанг ким бўласан?
- Ватан посбони. Ватанимни душманлардан ҳимоя қила-ман.
- Мен сенга нега керакман?
- Мени боқишингиз учун.
- Сени боқиб, катта қилсам керак эмасманми?
- Йўқ, Менга доим кераксиз.
- Катта бўлсанг уйинг, машинанг, болаларинг бўлади. Шунда мен сенга нега керак бўламан?
- Мен сизни боқишим учун. Мен ёш бўлганимда сиз боқдингиз. Буви бўлганингизда мен сизни боқишим керак-да.
Унинг жавобидан мамнун бўламан. Сезган бўлсангиз мен уни ўйлашга мажбур қиляпман.
- Агар мен ўзимни ўзим боқа олсам, бошқа уйга кўчиб кетиб яшасам бўладими?
- Йўқ, мен доим сиз билан яшагим келади.
- Нега? - Ижикилаб сурайман яна. У ўйланиб қолди. Нима дейишини билмай йиғламсиради.
- Сен ўғил боласан. Ўғил бола иродали, кучли бўлади. Жавобини топишинг зарур, ўйла. Нега мен билан яшашни хоҳлайсан?
- Сизни жуда яхши кўрганим учун.
Унинг жавоби мени қониқтирди ва хурсанд бўлдим. Бағримга босиб, пешонасидан ўпдим. Мен бу гапларнинг барини ростгўйлик билан ёзяпман. Нега? Мақсадим, сиз ҳам болангиз билан дилдан суҳбатлашинг. У нималарни орзу қилади. Нималарга қизиқади. Дунёқараши қандай? Кўпроқ бундай суҳбатлар уйқуга ётиш олдидан ёки кечки овқатдан сўнг болани бағрингизга олганингизда самимий бўлади. Бу маҳалда сокинлик, ишлар тугаган, вақт бемалол бўлади-да.