Муҳаммад ал-хоразмий номидаги тошкент ахборот технологиялари



Download 4,12 Mb.
Pdf ko'rish
bet83/116
Sana23.02.2022
Hajmi4,12 Mb.
#117967
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   116
Bog'liq
KIBER XAVFSIZLIK MUAMMOLARI VA ULARNING

Фойдаладилган адабиётлар: 
1. 
Мусаев М.М., Баҳронов Ш.Н. Нейрон тармоқларни инсон 
нутқини идрок этиш масалаларида қўлланилиши. //ТАТУ хабарлари// 
Тошкент Ахборот технологилари университетининг илмий-техника ва 
ахборот таҳлилий журнали. Тошкент – 2015. 
2. 
Васильев А.В., Попова Ю.Б. Применение искусственных 
нейронных сетей в образовательном процессе. Минск – 2017. 
3. 
Ломакин Н.И.и др. Нейронная сеть для оценки компетентности 
студентов.Международная научно-методическая конференция «EDCRUNCH 
Ural: новые образовательные технологии в вузе – 2017»// УРФУ – 2017.
4. 
http://www.machinelearning.ru/wiki 
5. 
https://news.ru/technology/nejroseti-obrazovanie-shkoly-sistema-
izmeneniya/ 
 
AMALIY MASHG‘ULOTLAR JARAYONIDA DASTURIY 
TIZIMLARDAN FOYDALANISHNING TALABA KASBIY
FAOLIYATIGA TA’SIRI 
To’rayev M.F. 
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU Qarshi filiali, 
muzaffar.84@mail.ru  
 
 Yuksak intellektual salohiyatga ega bo‘gan, zamonaviy fikrlaydigan, ilm-fan 
taraqqiyotining talabiga to‘la javob bera oladigan kadrlar tayyorlash zamonaviy 
pedagogikaning asosiy vazifasi bo‘lib kelmoqda. Pedagogikaning rivoji dunyodagi 
shiddatli o‘zgarishlardan zinhor orqada bo‘lishi mumkin emas. Bu esa o‘z 
navbatida ta’lim jarayonida eng ilg‘or vositalarni qo‘llashni taqozo qiladi. 
Talaba kasbiy faoliyatining yuksak darajada faollashgan bo‘lishi uchun esa 
unda matematika, fizika, axborot texnologiyalari sohasidagi bilim va amaliy 
ko‘nikmalarining yetarlicha shakllangan bo‘lishi zarurdir. Ya’ni talaba biror tabiiy 
jarayonni fizikaviy talqin qila olishi, matematik hisoblay olishi va qaysidir dasturiy 
vosita orqali uning virtual yoki grafik tasvirlay olishi uchun yetarli bilim va amaliy 
ko‘nikmaga ega bo‘lishi zarurdir. 
Talaba ijodiy va kasbiy faoliyatini yuksaltirishda dasturiy vositalardan 
foydalanish yaxshi samara berishi bilan bir qatorda zamon talabi hamdir. Shularni 
hisobga olgan holda ushbu ishda aniq bir fizik qonuniyatni ikki xil dasturiy vosita, 
aniqroq aytganda, MATLAB va Dev-C++ dasturlash tizimidan foydalangan holda 
o‘rganish hamda bir-biriga qiyoslagan holda ayrim xulosalar yasash masalasi 
o‘rganiladi.
Moddiy 
nuqta 
harakat 
tenglamasi 
)
sin(
0



+
=

t
Ae
x
t
yoki, 
)
cos(
0



+
=

t
Ae
x
t
ko‘rinishda berilgan bo‘lsin. Bu tenglama so‘nuvchi 
garmonik tebranma harakat tenglamasidir. Bu yerda 

A
amplituda, 


so‘nishning logarifmik dekrementi

0

boshlang‘ich faza, 


burchak tezlik. 


193 
Tabiatda real holda barcha erkin tebranishlar so‘nuvchi bo‘ladi. Mayatniklar, 
elektromagnit tebranish konturi va boshqa tebranuvchi sistemalarda so‘nishning 
oldini olish uchun majburiy tebranish hosil qilinishi ya’ni tashqi davriy kuch 
ta’siri, qo‘shimcha energiya manbai kerak bo‘ladi. Quyida so‘nuvchi garmonik 
tebranma harakat siljish masofasini vaqtga bog‘lanish tenglamasini kompyuter 
dasturlari orqali grafigini o‘rganamiz. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
a) 
MATLAB dasturiy tizimida
sm
10
=

cek
rad /
4


=

125
.
0
=


6
0


=
qiymatlari 
uchun so‘nuvchi tebranma harakat tenglamasi 
sm
t
e
x
t
)
6
4
sin(
10
02
.
0


+
=

ko‘rinishga 
keladi. Tezlikning vaqtga bog‘lanish tenglamasini 
dt
dx
=

, tezlanishning vaqtga 
bog‘lanish tenglamasini esa 
2
2
dt
x
d
dt
d
a
=
=

differensial tenglamani yechish orqali 
amalga oshiriladi. Siljish masofasi, tezlik, tezlanishlarning vaqtga bog‘liqlik 
grafigini chiziladi. 
x=sym('10*exp(-
0.125*t)*sin(pi/4*t+pi/6)') 
x =(10*sin(pi/6 + 
(pi*t)/4))/exp(0.125*t) 
v=diff(x,'t') 
v =(5*pi*cos(pi/6 + 
(pi*t)/4))/(2*exp(0.125*t)) - 
(1.25*sin(pi/6 + 
(pi*t)/4))/exp(0.125*t) 
v=sym('(5*pi*cos(pi/6 + 
(pi*t)/4))/(2*exp(0.125*t)) - 
(1.25*sin(pi/6 + 
(pi*t)/4))/exp(0.125*t)') 
v =(5*pi*cos(pi/6 + 
(pi*t)/4))/(2*exp(0.125*t)) - 
(1.25*sin(pi/6 + 
(pi*t)/4))/exp(0.125*t) 
a=diff(v,'t') 
a =(0.15625*sin(pi/6 + 
(pi*t)/4))/exp(0.125*t) - 
(0.625*pi*cos(pi/6 + 
(pi*t)/4))/exp(0.125*t) - 
(5*pi^2*sin(pi/6 + 
(pi*t)/4))/(8*exp(0.125*t)) 
a=sym('(0.15625*sin(pi/6 
+ (pi*t)/4))/exp(0.125*t) - 
(0.625*pi*cos(pi/6 + 
(pi*t)/4))/exp(0.125*t) - 
(5*pi^2*sin(pi/6 

(pi*t)/4))/(8*exp(0.125*t))') 
a=(0.15625*sin(pi/6 + 
(pi*t)/4))/exp(0.125*t) - 
(0.625*pi*cos(pi/6 + 
(pi*t)/4))/exp(0.125*t) - 
(5*pi^2*sin(pi/6 + 
(pi*t)/4))/(8*exp(0.125*t)) 
ezplot(x,[0,20]) 
ezplot(v,[0,20]) 
ezplot(a,[0,20]) 


194 
b) Dev-C++ dasturlash tilida: Dev-C++ dasturida dasturlash amalga 
oshirish jarayonida funksiyaning argumentga bog‘lanish tenglamasini kiritishda 
qulaylik uchun MATLAB dasturiy tizimida yozilgan dastur tarkibidan nusxa olish 
maqsadga muvofiq. Dasturlash jarayonida masshtabni, koordinatalar boshini va 
ketma-ketlik koeffitsiyenti k ni to‘g‘ri tanlash lozim. Shuni ta’kidlash joizki, 
MATLAB dasturiy tizimida matematik amallarni bajarish, masala yechimini 
topish, grafiklarni chizish, so‘ngra Dev-C++ (4.9.9.2) dasturlash tilida avval grafik 
rejimga o‘tish va dasturlashni amalga oshirish kerak bo’ladi. Kompilyatsiya 
jarayonini amalga oshirganimizdan so’ng grafik chizish Dev-C++ da Console 
oynasida qora chiziqlar orqali amalga oshiriladi.  
#include  
#include  
#include  
#include  
using namespace std; 
int main() 

initwindow(600,400); 
setbkcolor(WHITE); 
clearviewport(); 
setcolor(BLACK); 
line(0,200,getmaxx(),2
00); 
line(300,0,300,getmax
y()); 
double 
x,y,i,pi=3.14,k=0.1; 
for(int i=-
250;i<300;i=i+1) 

x=250+i;
y=200-10*(exp(-
0.125*k*i))*sin(pi/4*k*i+pi/6); 
putpixel(x,y,BLACK); 
y =200-(2.5*pi*cos(pi/6+pi/4*k*i)*exp(-
0.125*k*i)-(1.25*sin(pi/6+pi/4*k*i))*exp(-
0.125*k*i)); 
putpixel(x,y,BLACK); 
y=200-(0.15625*sin(pi/6+pi/4*k*i)*exp(-
0.125*k*i)-0.625*pi*cos(pi/6+pi/4*k*i)*exp(-
0.125*k*i)-
5*pi*pi*sin(pi/6+pi/4*k*i)/(8*exp(0.125*k*i))); 
putpixel(x,y,BLACK); 
delay(10); 

getch(); 
closegraph(); 
return 0; 

Fizikaviy jarayonlarni dasturlash tillaridan foydalanib o‘rganish kelajakda 
yosh dasturchidan mukammal dasturlarni yaratishida asos bo‘ladi. Fizikadan 
amaliy mashg‘ulot jarayonida zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalanish, 
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
t (s)
X = (10 sin(

/6 + (

t)/4))/exp(0.125 t)
X


195 
xususan MATLAB, MAPLE, MathCAD dasturiy tizimlari hamda Dev-C++, 
Java(SE-8)-eclipse kompyuter dasturlarini samarali grafik rejimda qo‘llanilishi 
o‘quvchi amaliy faoliyatini faollashtirishtiradi hamda dastulash tillarini chiqur 
o’zlashtirishida amaliy yordam beradi. 

Download 4,12 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   116




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish