Moliyaviy va boshqaruv hisobi

ming so’mda

Ko’rsatkichlar	Tovarlar ishlab chiqarish segmentlari:				Jami
	Tibbiyot muassasa- ari	Maktabgach a tarbiya muassa- salari	Savdo korxona- lari	Umumiy ovqatla- nish korxona- lari
1	2	3	4	5		6
1. Sotishdan olingan tushum	39,8	50,8	26,0	132,0		248,6
2. Chegirmalar ustamalar	+34,0	+16,8	+10,6	-38,6		+21,6
3. Sotish-netto	73,8	66,4	36,6	93,4		270,2
4. Segmentlar-ning xarajat-lari	29,2	18,8	17,0	12,6		77,6
5. Segmentlar-ning moliyaviy natijalari	64,2	55,0	49,4	24,0		192,6
6. Taqsimlan- magan xarajatlar (ma’muriy)	-	-	-	-		60,0
7. Kompaniyaning moliyaviy natijasi	-	-	-	-		132,6

• 
  qisqa va uzoq muddatli moliyaviy quyilmalar bo’yicha xarajatlar (agar ular mazkur segmentning asosiy faoliyati
  

bo’lgan hol bundan mustasno);

• 
  daromad (foyda) solig’i;
  
• 
  favqulodda xarajatlar (fors-major majburiyatlari).
  

Buxgalter-analitik boshqaruv hisobi axborotiga ishlov berish natijalari bo’yicha ichki (segment) hisobotlarni tuzadi. Mamlakatimiz hisob amaliyotida va MDH amaliyotida bunday tajribaning mavjud emasligini, hisobga olgan holda, uni tuzishning ba’zi shart-sharoitlariga to’xtash joizdir:

1. 
   Segmentar hisobot manzili va muayyan bo’lishi lozim va asosan xarajatlarni aniqlashni sotish hajmini hisobga olishga qaratilishi lozim”
   
2. 
   Ichki hisobot tezkor xususiyatga ega bo’lishi lozim va menejerni rejalari, psixologiyasi va uslubini nazarda tutishi kerak;
   
3. 
   Hisobot javobgarlik markazi ishini yanada yaxshilashga yo’naltirilishi lozim;
   
4. 
   Segmentar hisobotlarning shakllari va registrlarini tez-tez o’zgartirish maqsadga muvofiq emas, chunki bu uning samaradorligini kamaytiradi;
   
5. 
   Boshqaruvchiga minimal hajmdagi, murakkab hisob-kitoblar bilan to’lib toshmagan, sistemalashtirilgan hisobot taqdim etish lozim;
   
6. 
   Hisobotning bosh maqsadi jamoani yaqinlashtirish va ularning kuch- g’ayratlarini korxona biznes rejasini bajarishga yo’naltirish lozim;
   
7. 
   Buxgalter-analitik yozma hisobotlar bilan birga, menejer bilan suhbatda kerakli axborotni og’zaki holda etkazishi lozim.
   

Tajribalar shuni ko’rsatadiki, har qanday segmentar hisobot kutilayotgan natijani berishi uchun haqiqatdagi ko’rsatkichlarning rejadagidan chetga chiqishini hisobga olish tamoyiliga tayanishi lozim, bu esa birinchidan, har bir bo’linma yoki mahsulot bo’yicha foydaning o’sish omillarini yoki zararlar yuzaga kelish sabablarini tezkorlikda aniqlash imkonini beradi. Shu bilan birga u yuzaga kelgan noqulay chetlanishlar uchun javobgarlikni aniqlash imkonini beradi, ya’ni chetlanishlarni tahlil qilish bo’linma miqyosida ham shuningdek korxona miqyosida ham amalga oshiriladi.

5.