Moliyaviy va boshqaruv hisobi

BOB. KAPITAL, FONDLAR VA MOLIYAVIY NATIJALAR HISOBI

1. Kapitalning korxona faoliyatida tutgan o’rni va hisobning

vazifalari.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida har bir xo’jalik yurituvchi sub’ekt o’zining moliyaviy resurslarini tashkil qilishi va undan foydalanishi mumkin. Bu mablag’larning manbai esa foyda, amortizatsiya ajratmasi, qimmatbaho qog’ozlarni sotishdan tushgan mablag’lar, aktsiya egalarining badallari va ta’sischilarning ulushlari, kreditlar, ajratilgan grantlar, maqsadli moliyalashtirish mablag’lari va shunga o’xshash yo’nalishdagi mablag’lardir.
Sub’ektning xususiy kapitali qonunga muvofiq yoki ta’sis hujjatlari asosida yaratilgan jamg’armalar va zahiralar qo’shilgan holda, ularning harakati va holati o’rganiladi va nazorat qilinadi.
Xususiy kapital xo’jalik yurituvchi sub’ektning aktivi va majburiyatlari o’rtasidagi farqni o’zida mujassamlashtiradi. Xususiy kapital, ishlab chiqarish va mulk egasiga to’lash, qo’shimcha investitsiya va boshqa faoliyatlarning natijalariga bog’liq holda ko’payishi yoki kamayishi mumkin. Xususiy kapital uch qismdan tashkil topadi:

1. 
   Ustav kapitali;
   
2. 
   Qo’shilgan kapital;
   
3. 
   Rezerv kapitali.
   

Sub’ektning ustav kapitali uning mablag’larining tashkil bo’lishida asosiy manba hisoblanadi. Bu kapitalni tashkil qilish qonun va ta’sis hujjatlariga asosan tartibga solinadi.
Davlat korxonalarining ustav kapitali davlatning byudjeti tomonidan xo’jalik yurituvchi sub’ektning foydalanishiga topshirilgan vaqtda ajratilgan mablag’larning yig’indisidir. Nodavlat sub’ektlarning kapitali esa aktsiyadorlar tomonidan qo’yilgan mablag’larning yig’indisidan iboratdir.
Mulkchilikning tegishli shakllariga taalluqli xo’jalik yurituvchi sub’ektlarda ustav kapitalini tashkil qilish tartibi ta’sis hujjatlari va hukumatning tegishli qonunlari asosida tartibga solinib turiladi. Ustav kapitali harakatining buxgalteriya hisobi 8300 – «Ustav kapitali» schyotida, 13–jurnal orderda yuritiladi.
Ustav kapitali (fondi)ning holati va harakati to’g’risidagi ma’lumotlarni umumlashtirish quyidagi schyotlarda olib boriladi: