8-mavzu. Mahsulot, tovar (ish, xizmat) lar va ularni sotish hisobi

---

8-mavzu. Mahsulot, tovar (ish, xizmat) lar va ularni sotish hisobi 
1.
Mahsulot (tovar, ish va xizmat) larning baholanishi va ularni 
hisobga olish vazifalari. Mahsulotni yuklab jo’natish va sotish 
jarayonini hujjatlarda rasmiylashtirish.
2.
Ishlab chiqarilgan mahsulotning sintetik va ombordagi hisobi.
3.
Tayyor mahsulotlarni sotishdan olingan tushum hisobi. Xaridor va 
buyurtmachilardan olingan avanslar hisobi. Tovarlarni sotishdan 
olingan tushum hisobi. Ishlarni bajarish va xizmatlarni ko’rsatishdan 
tushum hisobi. Tovarlar eksporti bo’yicha xisob-kitoblar hisobi. 
1.
 
Mahsulot (tovar, ish va xizmat) larning baholanishi va ularni hisobga 
olish vazifalari. Mahsulotni yuklab jo’natish va sotish jarayonini 
hujjatlarda rasmiylashtirish 
 
Ishlab chiqarish jarayonining pirovard mahsuli bo’lib tayyor mahsulotlar 
hisoblanadi. Tayyor mahsulotlar - bu mazkur korxonada ishlab chikarish 
texnologik jarayonining barcha boskichlaridan utgan, qaytadan ishlashni talab 
qilmaydigan, standartlar va texnik shartlarga to’liq javob beradigan, texnik nazorat 
bo’limi (TNB) yoki maxsus komissiya tomonidan qabul qilingan va korxona 
omboriga topshirilgan yoki buyurtmachi tomonidan qabul qilingan buyum va 
mahsulotlardir. 
Korxona sotish hajmi bilan bir qatorda foyda so`mmasini ham rejalashtiradi, 
chunki mahsulotning sotish (shartnoma) narxi belgilanganda uning tarkibiga 
ma’lum so`mmada yoki foizda foyda (daromad) so`mmasi ham kiritiladi. Agar 
shartnoma (reja) bo’yicha sotishga tegishli mahsulotlar miqdorini shartnoma 
bahosiga ko’paytirsa reja bo’yicha ularni sotish qiymati kelib chiqadi, foyda 
foiziga qarab esa reja foyda so`mmasi hisoblab chiqiladi. Bu byudjetga foydadan 
bo’nak ajratmasini to’lash uchun baza bo’lib hisoblanadi. 
Korxona aylanma mablag’ining tarkibiy qismi hisoblangan tayyor 
mahsulotlar UzR 4- sonli «Tovar-moddiy zaxiralar» BHMS ning 7- bandiga 
binoan quyidagilarning eng kam bo’yicha baholanishi kerak: tannarxida yoki sof 
sotish qiymatida. 
Tayyor mahsulotlarning haqiqiy tannarxini hisobot davri tugagandan so’ng, 
ya’ni mahsulotni ishlab chiqarish bilan bog’liq barcha xarajatlar hisobga olib, 
umumlashtirilgandan so’ng aniqlash mumkin. Biroq mahsulotlarning harakati har 
kuni sodir bo’ladi, shuning uchun joriy hisobda mahsulotni shartli bahoda baholash 
kerak. Tayyor mahsulotlar harakatining kundalik hisobi ishlab chiqarish