8-mavzu. Mahsulot, tovar (ish, xizmat) lar va ularni sotish hisobi

Tayyor maxsulotlarni xisobga oluvchi schyotlarning chizmasi 
2810-«Ombordagi tayyor maxsulotlar»,
2820-«Kurgazmadagi tayyor maxsulotlar» va
2830-«Komissiyaga berilgan tayyor maxsulotlar» schyotlari. 
Schyotlarning kreditidan 
Schyotlarning debetiga 
Debet 
Kredit 
S-N 
2010- 
Asosiy ishlab chikarishdan 
Tayyor 
maxsulotlarning 
-0610 

---

Schyotlarning kreditidan 
Schyotlarning debetiga 
Debet 
Kredit 
tayyor maxsulot kirim kilindi moliyaviy 
kuyilma 
sifatida 
berilishi 
(9110) 
2310- 
Yordamchi 
ishlab 
chikarishdan 
tayyor 
maxsulot kirim kilindi 
Tayyor 
maxsulotlarning 
materiallar tarkibiga kiritilishi 
-1010 
2320- 
Xizmat 
kursatuvchi 
tarmoklardan 
tayyor 
maxsulot kirim kilindi 
Asosiy ishlab chikarishning 
extiyoji uchun sarflanishi 
-2010 
2820- 
Kurgazmadagi 
tayyor 
maxsulotlar omborga kirim 
kilindi 
Yordamchi 
tsexlarga 
ishlov 
berish uchun berilishi 
-2310 
2830- 
«Komissiya 
savdosidagi 
tayyor 
maxsulotlarni 
kaytarib olish» 
6110- 
Mustakil 
balansdagi 
bulinmalardan 
tayyor 
maxsulotlarning olinishi 
Umumishlab 
chikarish 
extiyojlari uchun ishlatilishi 
-2510 
4610- 
Ta’sischilar 
tomonidan 
ba’dal sifatida berilishi 
Yaroksiz 
deb 
topilgan 
maxsulotlarga 
ishlov 
berish 
uchun sarflanishi 
9150- 
Ombordagi 
tayyor 
maxsulotlar 
baxosining 
oshirilishi 
Kurgazmaga 
kuyish 
uchun 
berilishi 
-2820 
«Komissiya savdosi uchun 
tayyor maxsulotlarning berilishi» 
-2830 
9380- 
Tekinga 
olingan 
tayyor 
maxsulotlarning qiymati aks 
ettirildi 
Kelgusi davr sarflari uchun 
ishlatilishi 
-3190 
9390- 
Inventarizatsiya natijasida 
aniklangan ortikcha tayyor 
maxsulotlarning 
kirim 
kilinishi 
Mustakil 
balansdagi 
ichki 
bulinmalarga berilishi 
-4110 
Mahsulotlarni sotish bir qancha xarajatlarni keltirib chiqaradi va ular sotish 
xarajatlari deyiladi. Sotish xarajatlari tarkibiga quyidagilar kiradi: 
12.
Mol yuboruvchi korxona hisobidan preyskurantlarga yoki shartnoma shartiga 
binoan qilingan idish va joylash (qadoqlash va o’rash), (o’rash qog’ozlari, 
taxtachalar, kanoplar) xarajatlari. 
13.
Ulgurji baho franko – yuklab jo’natish bekati usulida (yuklash, yetkazib berish, 
tushirish) belgilangan hollarda mol yuboruvchi hisobidan mahsulot sotish 
bo’yicha qilinadigan transport xarajatlari. 

---

14.
Korxonaning moliyaviy rejasida nazarda tutilgan mahsulot sotish bo’yicha 
boshqa xarajatlar (sotish bo’yicha ish haqi va unga tenglashtirilgan xarajatlar,
reklama, vositachilik uchun xarajatlar kabilar). 
Tayyor mahsulotlar omborga qabul qilingandan keyin qadoqlangan va 
o’ralgan (upakovka) hollarda, idish xarajatlari sotish xarajatlariga kiritiladi. 
Agar qadoqlash tsexlarda mahsulotlarni omborga topshirishga qadar 
bajarilgan bo’lsa, idishlar qiymati mahsulotlarni ishlab chiqarish tannarxiga 
kiritiladi. Nizom binoan bu xarajatlar 9410 «Sotish xarajatlari» schyotida hisobga 
olinadi
1
. Bu schyot tranzit bo’lib aktiv schyotlarga mansub, oy boshiga unda qoldiq 
bo’lmaydi; debet oboroti mahsulotni jo’natish bilan bog’liq bo’lgan xarajatlarni 
ko’rsatadi, kredit oboroti esa hisobot oyida foydani kamaytirishga o’tkazilgan 
so`mmalarni ko’rsatadi. 9410- schyoti bo’yicha ochilgan schyotlarning analitik 
hisobi debet va kredit oborotlari bo’yicha hisobot oyi va yil boshidan jamlanib 
keluvchi xarajat so`mmalarini moddalari bo’yicha ko’rsatgan tegishli qaydnomada 
yuritiladi Bu, o’z navbatida, mahsulot sotish xarajatlarini tahlil qilish va hisobot 
tuzishni osonlashtiradi.
Noishlab chiqarish xarajatlar har oyda to’liq so`mmada quyidagi yozuv bilan 
moliyaviy natijalarga o’tkaziladi: