Moliyaviy menejment fanidan mustaqil ish

1. Rentabellikning asosiy ko‘rsatkichlari:
- korxona aktivlarining yoki mol-mulkining rentabelligi;
- ishlab chiqarish rentabelligi yoki ishlab chiqarish asosiy va aylanma fondlarining rentabelligi;
- korxona joriy xarajatlarining rentabelligi;
- mahsulot rentabelligi.
2. Rentabellikning qo‘shimcha ko‘rsatkichlari:
- korxonaga tegishli kapitalning rentabelligi;
- asosiy kapitalning rentabelligi;
- aylanma kapitalning rentabelligi;
- investitsiyalarning rentabelligi;
- permanent kapitalining rentabelligi ;
- qarzga olingan kapitalning rentabelligi.
Ko‘rinib turibdiki, tavsiya qilinayotgan rentabellik ko‘rsatkichlar tizimi aniq bir tartibga solinib, unda yuqorida keltirilgan mualliflarning fikrlari ham e’tiborga olingan. Bu ko‘rsatkichlarning aniqlash uslubiyatlari quyidagicha bo‘lsa, maqsadga muvofiq bo‘lar edi.
1. Rentabellikiing asosiy ko‘rsatkichlari:

Mol-mulkning rentabelligi	=	Soliq to‘lanishdan oldingi foyda
		Korxona mol-mulkining o‘rtacha qiymati

Bu ko‘rsatkich butun korxona mol-mulki samaradorligini ifodalaydi. Mol-mulk korxonaning butun ishlab chiqarish, xo‘jalik faoliyati uchun xizmat qiladi. Shu sababli bu ko‘rsatkich korxonaning yalpi foydasi soliqlar to‘lanishdan oldingi foydaga asosan aniqlanishi lozim.


Ishlab chiqarish rentabelligi korxonalarda ishlatilayotgan ishlab chiqarish asosiy va aylanma fondlardan foydalanish samaradorligini ifodalaydi. Ishlab chiqarish fondlar korxona faoliyatini moddiy bazasini tashkil etib, ishlib chiqarishning asosiy omili bo‘lib hisoblanadi. Shu sababli bu ko‘rsatkich ham korxonaning soliq to‘lashdan oldingi foydasi asosida aniqlanishi lozim.

Ishlab chiqarish rentabelligi	=	Soliq to‘lashdan oldingi foyda
		Ishlab chiqarish fondlarining o‘rtacha qiymati

Moliyaviy hisobotlarga binoan aniqlasak soliq to‘lashdan oldingi foyda hisoboti 2-shaklidan, ishlab chiqarish asosiy va aylanma fondlarning o‘rtacha qiymati buxgalteriya balansi yoki buxgalteriya birlamchi hisobot ma’lumotlariga binoan aniqlanadi.