“Moliya” kafedrasi

Moliyaviy leverij ko‘rsatkichlari 
 
 
 
Qarzlar koeffitsiyenti 
 
Jami qarzlar 
Jami aktivlar 
 
Total Debt 
Total Assets 
 
406 mln. 
so‘m 
=  57% 
720 mln. 
so‘m 
Foizlarni qoplash koeffitsiyenti 
EBIT 
EBIT 
60 mln. so‘m  =  2,9 

---

104 
 
 
Foiz to‘lovlari 
xarajatlari 
 
Interest Expense 
 
21 mln. so‘m 
Likvidlik ko‘rsatkichlari 
 
 
 
Joriy likvidlik koeffitsiyenti 
 
Aylanma aktivlar 
Qisqa muddatli 
majburiyatlar 
 
Current Assets 
Current Liabilities 
 
360 mln. 
so‘m 
=  1,4 
256,6 mln. 
so‘m 
Kritik baholash (lakmus qog‘ozi) 
koeffitsiyenti  
 
Pul mablag‘lari + 
Debitorlik qarzlari 
Qisqa muddatli 
majburiyatlar 
 
Cash + Receivables 
Current Liabilities 
 
180 mln. 
so‘m 
=  0,7 
256,6 mln. 
so‘m 
Bozor qiymati (bahosi) ko‘rsatkichlari 
 
 
 
Aksiya bahosi (narxi) va uning foydasi 
nisbati koeffitsiyenti 
 
Bitta aksiya bahosi 
Bitta aksiyaga to‘g‘ri keladigan 
sof foyda summasi 
 
Price per Share 
Earnings per 
Share 
 
187,2 mln. 
so‘m 
=  8,0% 
23,4 mln. 
so‘m 
Aksiyaning bozor va balans qiymati 
nisbati koeffitsiyenti 
 
Bitta aksiya bahosi 
Bitta aksiyaning balans bahosi 
 
Price per Share 
Book Value per 
Share 
 
187,2 mln. 
so‘m 
=  0,6 
313,4 mln. 
so‘m 
 
 

---

105 
 
Jadvalning  so‘nggi  bo‘limida  bozor  qiymati  koeffitsiyentlari  sanab  o‘tilgan 
bo‘lib, ular yordamida firmaning buxgalteriya hisobidagi ma’lu-motlar uning bozor 
qiymatiga  qanchalik  to‘g‘ri  kelishi  baholanadi.  Bu  guruhdan  eng  ko‘p 
qo‘llaniladigani – bu aksiya bahosi va sof foyda nisbati koeffitsiyenti (R/Ye – price 
to  earnings)  va  aksiyalarning  bozor  va  balans  qiymati  nisbati  koeffitsiyentidir 
(M/V – market to book).  
Firmaning  moliyaviy  koeffitsiyentlarini  tahlil  qilishda,  avvalambor,  quyidagi 
ikki jihatni inobatga olish zarur: 

 
vaziyat  kimning  nuqtai  nazaridan  baholanadi:  aksiyadorlarning  nuqtai 
nazaridanmi yoki kreditorlarningmi? 

 
ko‘rsatkichlarni  taqqoslash  uchun  mezon  sifatida  nimadan  foyda-
laniladi?  
Mezoniy etalonlar quyidagilar bo‘lishi mumkin: 

 
xuddi  shu  davr  bo‘yicha  boshqa  kompaniyalarning  moliyaviy  koeffi-
tsiyentlari; 

 
o‘rganilayotgan  kompaniyaning  turli  davr  bo‘yicha  moliyaviy  koeffi-
tsiyentlari; 

 
moliyaviy  bozorlardan  olish  mumkin  bo‘lgan  ma’lumotlar,  masalan, 
aktivlar bahosi yoki foiz stavkalari. 
Hozirgi  paytda  turli  (jumladan,  sanoat)  sohalar(i)  bo‘yicha  moliyaviy 
koeffitsiyentlar  to‘g‘risidagi  ma’lumotlarni  olish  mumkin  bo‘lgan  ko‘plab 
manbalar  mavjud.  Dan  &  Bradstreet,  (2)  Robert  Morris  byurosining  yillik 
hisobotlar  bo‘yicha  tadqiqotlari  (Annual  Statement  Studies  by  Robert  Morris 
Associates),  (3)  Savdo  palatasining  har  chorakdagi  moliyaviy  hisobotlari  (the 
Commerce  Department's  Quarterly  Financial  Report)  va  (4)  turli  tijorat 
assotsiatsiyalari  ana  shular  jumlasidandir.  Bundan  tashqari,  bu  ma’lumotlar 
endilikda kompakt-disklarda va Internet orqali tarqatilmoqda.