Hisob-kitob muomalalari auditining uslubiy muammolari

Hisob-kitob muomalalari auditining uslubiy muammolari

BH-3 Tojiboyeva Zarifa

Dots. Masharipov Ozod

Hisob-kitob muomalalari auditi

• Auditor ichki hisob-kitob muomalalarini hisobga oladigan schyotlar bo`yicha sintetik va analitik hisob registrlari korxonada qo`llaniladigan hisob shakliga (jurnal-order, memorial-order, jadval va h.k.) bog`liqligini bilishi kerak. Masalan, buxgalteriya hisobi jurnal-order shaklida yuritiladigan korxonalarda 7-ASK 8-ASK va 10-ACK jurnal-orderlar, jadval-avtomatlashtirilgan (yoki kompyuterlashtirilgan) shaklida – 4210 - «Mehnat haqi bo`yicha berilgan bo`nak», 6510 - «Sug`urta bo`yicha to`lovlar», 6710 - «Mehnat haqi bo`yicha xodimlar bilan hisob-kitoblar», 6720 - «Deponentlangan mehnat haqi», 4220 - «Xizmat safari uchun berilgan bo`naklar», 4230 - «Umumxojalik xarajatlari uchun berilgan bo`naklar», 4290- «Xodimlarga berilgan boshqa bo`naklar», 6870-«Hisobdor shaxslardan qarzlar», 4710 - «Kreditga sotilgan tovarlar bo`yicha xodimlarning qarzlari», 4720-«Berilgan qarzlar bo`yicha xodimlarning qarzlari», 4730 -«Moddiy zararni qoplash bo`yicha xodimlarning qarzlari» va 4790 -«Xodimlarning boshqa qarzlari» schyotlari bo`yicha debet va kredit oborotining mashinogrammalari tekshiriladi.

Hisobdor shaxslar bilan hisob-kitoblar auditi

• 4220-«Xizmat safari uchun berilgan bo‘naklar», 4230-«Umumxo‘jalik xarajatlari uchun berilgan bo‘naklar» va 6970-«Hisobdor shaxslarga to‘lanadigan qarzlar» schyotlarida naqd pulsiz hisob-kitoblar yo‘li bilan amalga oshirib bo‘lmaydigan xarajatlarni to‘lashga bo‘nak (avans) berish bo‘yicha hisobdor shaxslar bilan hisob-kitoblar hisobga olinadi. Bular ma’muriy xo‘jalik, muomala xarajatlari va xizmat safarlari uchun berila-digan bo‘naklardir.
• Hisobdor shaxslar bilan hisob-kitoblar auditi mazkur obyekt bo‘yicha ichki nazorat va hisob tizimining holatini o‘rganishdan boshlanadi. Ichki nazorat tizimini baholashda aniqlangan, uning kuchli tomonlari ( nazorat barcha test qilinadigan yo‘nalishlar bo‘yicha amalga oshirilganligi, muo-malalar haqqoniyligi, tegishli tarzda ruxsat etilganligi va hisobda aks ettirilganligi), Shuningdek, kuchsiz tomonlari (hisobdor shaxslar ro‘yxati, hisobdor summalar beriladigan muddatlar va boshqalarning buyrug‘i bilan tasdiqlanganligi) hisobdor shaxslar bilan hisob-kitoblarni batafsil tekshi-rishda e’tiborga olinadi.