Moliya fanidan ma’ruza matnlari 1-mavzu: Moliyaning mohiyati va funksiyalari Reja: Moliyaning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati

 
10 -mavzu. Asosiy va aylanma kapital doiraviy aylanishining 
Moliyaviy aspyektlari 
Reja: 
1. Asosiy kapital doiraviy aylanishining mohiyati, tarkibiy tuzilmasi va samaradorligi
2. Aylanma kapital: mazmuni, tarkibiy tuzilmasi va foydalanish samaradorligi 
3. Aylanma mablag’larni mye’yorlashtirish 
1. Asosiy kapital doiraviy aylanishining mohiyati, tarkibiy tuzilmasi va samaradorligi
Umumlashtirilgan kо‘rinishda asosiy kapital mehnat vosita-lariga (binolar, inshootlar, 
uzatish qurilmalari, mashinalar va dastgohlar, transport vositalari va foydali foydalanish muddati 
12 oydan oshadigan boshqa vositalar) joylashtirilgan avanslashti-rilgan kapital qiymatining bir 
qismidir. XYUSning buxgaltyeriya balansida asosiy kapital aylanmadan tashqaridagi aktivlar 

---

sifa-tida aks yettiriladi. Uning asosini asosiy vositalar tashkil yeta-di. Bu aktivlarning boshqa 
yelementlari, ya’ni nomoddiy aktivlar, tugallanmagan qurilish, moddiy boyliklarga daromadli 
joylash-tirish, uzoq muddatli Moliyaviy qо‘yilmalar, bevosita yoki bilvo-sita asosiy kapitalni 
kengaytirilgan ishlab chiqarishga xizmat qiladi. Mehnat va mahsulotni yaratish jarayonida asosiy 
kapital ishlab chiqarish omili va ishlab chiqarishning moddiy-texnik aso-si shaklida amal 
qiladigan unumli kapitalning qismi sifatida maydonga chiqadi. 
Asosiy kapitalning doiraviy aylanishi unga tyegishli bо‘lgan qiymatning quyidagi uch 
funksional shakllarida harakat qilishi-ni anglatadi: 

pulli;