Moliya fanidan ma’ruza matnlari 1-mavzu: Moliyaning mohiyati va funksiyalari Reja: Moliyaning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati

K
тq
 = (

P
м
 : M)

 1, 
 
Bu yerda: 
K
тq
– 
tо‘lovga qobillik koyeffitsiyenti; 

P
м
– 
XYUSning barcha pul mablag‘lari; 
M – 
uzish muddati kelgan tо‘lovlar bо‘yicha 
majburiyatlar. 
Koyeffitsiyentning darajasi birga teng yoki undan katta bо‘l-mog‘i lozim. Ana shu shart 
bajarilsa, XYUS tо‘lovga qobil hisobla-nadi. Agar muddati о‘tgan kreditorlik qarzlarining 
umumiy miq-dori va tо‘lovlarning kechikishi belgilangan meyordan oshsa, kre-ditorlarning 
arizasiga muvofiq tegishli sud bu yerdan kelib chi-quvchi barcha oqibatlarni inobatga olgan 
holda XYUSni bankrot deb ye’lon qilish jarayonini boshlashi mumkin. Shu munosabat bilan 
quyidagilarga alohida ye’tibor qaratmoq lozim: 

bozorga faol kirish bilan bog‘liq holda XYUS moliyaviy barqarorligining о‘sishiga; 

bankrotlikning mavjud belgilariga о‘z vaqtida barham berishga (moliyaviy 
mustahkamlik zaxirasini nazorat qilish); 

investitsiyalarning qoplanish muddatlarini qisqartirishga; 

ishlab chiqarish va tovarlar realizatsiyasi xarajatlarini qisqartirish yevaziga foydaning 
о‘sishiga. 
Bunda XYUS foydasining о‘sishiga ta’sir qiluvchi barcha omillardan faol foydalanmoq 
lozim. Har bir guruh omillari hisobidan foyda miqdori о‘zgarishining hisob-kitobi quyidagi 
tarzda amalga oshirilishi kerak: 
– sotilayotgan mahsulot birligiga qilingan xarajatlar о‘zgari-shining foydaga ta’siri. Buni 
quyidagi tarzda aniqlash mumkin: 
