Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
9
sodir bo‘ldi, Jazoirda 1989 yili Islomni qutqarish jabhasini qo‘llab-quvvatlovchilar soni 
keskin ko‘payib ketdi.
Kelgusi mingyillikda ko‘pgina musulmon mamlakatlarida yosh aholi sonining keskin 
ortishi kuzatiladi. Yigirma yoshning nari-berisidagi yosh aholi miqdori o‘sishi Misr, 
Marokko, Suriya, Tunis va boshqa mamlakatlarda kuzatiladi. 1990 yilga taqqoslaganda 
2010 yilda ko‘pchilik arab mamlakatlari mehnat bozoriga kelib ishlovchilar miqdori 50 
foiz o‘sadi. Dolzarb ishsizlik muammosi haddi a'losiga yetadi.
Aholining tez o‘sishi ba'zi mamlakatlardagi boshqaruv tizimiga xavf tug‘diradi. Qohira va 
Jazoirdagi rejimlar shu paytdanoq sof demografik, shuningdek, ma'naviy va diniy 
o‘lchamlarga ega bo‘lgan isyonlarga duch kelmoqda. Shunday qilib, dunyo kelgusi 
mingyillikda quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi: G'arbda keksa va sust aholining
barqaror, o‘z-o‘zi bilan ovora siyosiy madaniyati; islom dunyosida demografik portlash 
va har joyda o‘rnatilgan rejimlarning radikal kuchlar iskanjasida qolishi. 
Navbatdagi ko‘zda tutilgan savol rejimlarning omon qolish-qolmasligi xususidadir. 
Garchi islom dunyosidagi ko‘pchilik olimlar qiziqish bilan bu savolga javob topishga 
uringan bo‘lsa-da, uni sharhlash qiyin. Yangi davrdan oldin isyonchi dehqonlarning 
muvaffaqiyatga erishish uchun yaxshi imkoniyatlari bor edi, chunki ish kuchi hukmdorlar 
armiyasiga qarshi ish tashlashi mumkin edi. Biroq ayni paytga kelib, texnologiyaning 
ildamlab ketishi harbiy rejimlarning, aholining yalpi noroziligiga qaramay, ancha 
vaqtgacha yashovchanligini ta'minlab bermoqda. Yetarli mablag‘i bo‘lgan diktator puxta 
o‘ylangan fitnani yoki ming-minglab aholi ishtirok etadigan isyonni ham bostirishi 
mumkin. Bu texnologiya tobora arzonlashib bormoqda va ko‘pincha G'arb o‘zining 
uchinchi dunyodagi suyukli mijozlarini yordam sifatida u bilan ta'minlab kelmoqda. Xuddi 
shunga o‘xshash so‘roq qilish, qiynoq vositalari ham takomillashib bormoqda, bugungi 
kunda ularning dunyoning turli burchaklarida yashirin harakatlarga qarshi samarali qurol 
ekani ayon haqiqat.
«Emnesti Interneshnl»ning 1996 yilgi yillik ma'lumotnomasida bir necha misollar 
keltiriladi. Unda yozilishicha, AQSh hukumati 1995 yilning yanvar oyida Saudiya 
Arabistoniga «teyzer» deb ataluvchi qurolni ham o‘z ichiga olgan bir qator xavfsizlik 
asboblarini eksport qilishga rozilik bergan. Ushbu qurollar nishonga olingan odamning 
tanasiga 5 metrgacha bo‘lgan masofadan nayzaga o‘xshash narsani otib kiritadi va u 
orqali tanaga 40-50 ming voltlik falajlovchi tok yuboriladi. Bunday qurollardan 
foydalanish ko‘pgina mamlakatlar, shu jumladan, Buyuk Britaniyada ham taqiqlangan.
«Emnesti» ma'lumotnomasida keltirilgan yana bir misol: 1990 yili Buyuk Britaniyaning 
bir kompaniyasi Dubaydagi politsiyaning maxsus bo‘linmasi qarorgohiga qiynoq 
kamerasini eksport qiladi va o‘rnatib beradi. U Birlashgan Arab Amirliklarida «Ajoyibotlar 
xonasi» sifatida nom qozongan. U «Emnesti» ma'lumotnomasida «o‘ta yuqori darajadagi 
tovush sistemasi, shovqinli generator va odamni holdan toydiruvchi chastotada puls 
beruvchi sinxron yorug‘lik lampasi bilan jihozlangan maxsus xona» deb tavsiflanadi. 
Bu rejimlarga yetkazib berilayotgan qiynoq vositalarining tobora takomillashib 
borayotganiga oid ikkitagina misoldir. Boshqa birov bu ro‘yxatga keskin ravishda 
taraqqiy etib borayotgan telekommunikatsion nazorat vositalarini ham qo‘shishi 
mumkin. 

---

XXI asrda Islom: Postmodern dunyoda qiblani topish. Timoti J. Uinter