Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
60
Ikkinchidan, mavjud yurisprudentsiyani undan nomaqbul madaniy unsurlarni topish 
uchun taftish qilib ko‘rish. Uchinchidan, islom yurisprudentsiyasiga vaqtni, joyni va 
musulmonlar maslahatini hisobga olgan holda hissa qo‘shish [...] Bunday murakkab va 
ko‘p vaqt talab etuvchi loyihani kesib tashlash yoki dunyoviy feministlarning sabrsizligi 
tufayli bekor qilish mumkin emas
[106]
. 
Afsuski, hamma balo tafsilotlarda: islomiy huquq nazariyasi bilan qilinadigan 
germenevtik yamoqchilikdan qaysi biri ushbu kamchiliklarni to‘ldirishi mumkinligini hech 
kim aytib bera olmaydi. Qur'onni oldingi matn o‘rniga to‘rt nafar ulkan va boshqa ko‘plab 
kichik faqihlar tomonidan qayta yozilgan deb talqin qilish islohot uchun zarur 
strategiyani taqozo qiladi, biroq buni tarixiy sharoit taqozosi va dekonstruktsiya
[107]
jarayonlarini qo‘shgan holda murosasiz yo‘l bilan amalga oshirish yurispridentsiyaga 
keskin o‘zgarishlar kiritadi, bunga o‘xshash har qanday matn kenozisi
[108]
ni 
dunyoviylashtiruvchi va bo‘lginchi tushunchalar biror samara berishi dargumon.
* * * 
Bu mening musulmonlarning jins xususida fikr yuritadigan yozuvchilari o‘zini qaerda 
deb bilishlari xususidagi muqaddimamga yakun yasaydi. Ko‘pincha zamonaviy islomda 
murosaning paydo bo‘layotgani ham ko‘zga tashlanmaydi. Biroq odam har qanday 
islohot siyosati, u munosabatlarga, tarixga nazarga yoki shariatning o‘ziga nisbatan 
bo‘ladimi, bundan qat'i nazar, ilohiyotshunoslik aniq-tiniq ko‘rsatma bermagan bo‘lsa, 
diniy o‘tmishga daxldorlik emas, aksincha, unga butunlay begonalik hissini tuyish yo‘li 
bilan chin ma'nodagi islohotchi bo‘la olmasligini tushunmaslikdan faqatgina o‘zi zarar 
ko‘rishi mumkin.
 
Bu hol, men gumon qilishimcha, islom islohotchiligidagi umumiy bir 
xatodir: masalan, Shohrur yoki Vail Xalloq taklif etayotgan yurisprudentsiyadagi islomiy 
tushunchalarni qayta ko‘rib chiqishni, ular fiqhning diniy talablarini e'tiborga olmayapti, 
meros - 
turas
ni muammoli narsa deb hisoblayapti, degan qarash bilan tan olish oson 
emas. Biroq shariat hukmlarini tanlab-tanlab istifoda etarak, pala-partish 
g‘arblashtirishni bartaraf etishga urinib ham ko‘rmaslik dindor ommani ishontirmaydi, 
ilohiyotshunoslikni mohiyatan har bir shar'iy tahlil uchun zarur deb hisoblovchi jiddiy 
tahlilga ham dosh bera olmaydi: bunday holatda postfundamental 
usul 
xususida gap 
bo‘lishi mumkin emas. Menimcha, Al-Hibriy, Xalloq va boshqa islohot tarafdorlarining 
odatiy ovozi islom yurisprudentsiyasini 
usul
siz joriy etishni taklif etishmoqda: buning 
ma'nosi chin ma'noda dunyoviylashtiruvchi qonunni ildiz-pildizi bilan qo‘porib tashlashni 
nazarda tutadi. 
* * * 
Mening ushbu ilohiyotshunoslik inqiroziga qarshi qilmoqchi bo‘lgan ishim aksariyat 
hollarda islomiy tadqiqotlarda e'tiborga olinmagan nazariy feministik tushunchalarni 
batafsilroq sharhlashdan iborat. Bu hol har qanday tan olingan islomning jins xususidagi 
diskursining ma'naviy yashovchanligi xususidagi keskin munozaralarga bir oz oydinlik 
kiritishi mumkin. Afsuski, bu o‘rinda men vaqtimni sarflay olmaydigan foydali sohalar 

---

XXI asrda Islom: Postmodern dunyoda qiblani topish. Timoti J. Uinter