Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
126
istayman. U bugungi kunda Britaniyaning diniy tafakkurida unitar va pelagiylik tangligini 
keltirib chiqardi.
Biz ham Ketlin Reynega qo‘shilib britaniyaliklarning ushbu asosiy narratsiyasi 
ekstsentrik, ya'ni yagona markazga ega bo‘lmagan xristian narratsiyasi ekanini 
tasdiqlaymiz. Jomni izlash
[460]
katoliklarning yevxaristik
[461]
e'tiqodi va evrilishi 
oddiy majozi emas; aksincha, ham keltcha, ham platonik (sof ruhiy, hissiyot bilan 
bog‘liq bo‘lmagan) yo‘sindagi mistikadir. Afsonaning eng ko‘hna qatlamlarida ritsarlarni 
o‘zini qurbon qilish orqali emas, o‘z ichidagi ajdarhoning jilovini qo‘lga olish orqali 
intizomli bo‘lishday evrilishga chorlagan komil hukmdor hech qachon ortodoksal 
xristianlarning bitiklarini xushlamagan.
Bu britaniyaliklar tasavvurining ko‘hna qatlamiga tegishlidir. Men ishonamanki, biz har 
doim ushbu mamlakatning diniy amaliyotida, garchi kam sonli, unitar-pelagiycha bo‘lsa-
da, ammo izchil bir chekkani egallashimiz mumkin. Masalan, Jon Milton (1608-1674) 
Artur mavzusida deyarli bir epik doston yozdi; garchi u o‘shaning o‘rniga "Yo‘qotilgan 
jannat" nomli epik dostonini bitgan bo‘lsa-da va doston ingliz kishisining xristian dini 
haqidagi eng buyuk bayonoti esa-da, shaklan cherkov belgilab bergan me'yorlarga 
bo‘ysunadi. Olimlar dostonning maqsadi va matniga keskin yotfikrlilikka eltuvchi vosita 
sifatida qarashadi. Milton o‘z hayoti davomida troitsa
[462]
va gunohni yuvishga qarshi 
bir xususiy risola ham yozadi; biz uning Ota Xudoning rahmatga asoslangan qudrati va 
Saxiy O'g‘il haqidagi rivoyat haqidagi bir qator mutaxassislarning asarlarini o‘qishini, 
uning najot haqidagi qarashlari paradigmasi haqidagi qat'iyatini aynan mana shu 
manzara orqali tushunishimiz mumkin
[463]
. Nabil Matar aytganiday, Miltonning 
nazarida "arablar Angliya uchun nafaqat harbiy sohadagi qahramonliklari, qolaversa, 
yaratuvchan tasavvuri bilan ham namuna bo‘la oladi"
[464]
.
Platonik g‘oyalar hamrohligidagi o‘sha unitar-pelagiycha kayfiyat Britaniya ziyolilari 
sahnasiga Ibn Tufayl singari islom ulamolari chiqishi bilan yanada kuchayadi. Uning 
asarlarini ingliz tiliga Oksfordning arabshunos va lod
[465]
shunos professori Edvard 
Pokoke tarjima qilgan. Milton o‘zining "Kirish" asarida sarasenlarni "o‘z imperiyasini 
erkin madaniyatni o‘rganish va qurol kuchi bilan kengaytirdi"
[466]
, deb maqtaydi.
Bunday sohil yetakchi diniy yozuvchilar va mistiklarni o‘ziga jalb etib kelgan hamda 
pelagiycha va platonik mavzularni faqat mustahkamlashi mumkin. Bunday mavzular 
Kembrijda mudarrislik qilgan Everard Digbi singari kishilarning qo‘lida o‘ziga xos qurol 
bo‘lib qoldi. E.Digbi "