Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

al-vala' val-bara'
, ya'ni faqat 
tayinlangan imomga sodiqlik; inson qo‘li bilan yaratilgan har qanday hokimiyat inkor 
qilinadi, degan aqidadir. Xristianlar va boshqa kitob ahli, aynan o‘sha imom qo‘l ostida 
bo‘lishiga qaramasdan, vahiy himoyasi - 
zimma
ga ega emas
[443]
.
Ushbu satrlar muallifi Birmengemdagi kichik bir masjidda saboq berayotgan paytda zikr 
etilgan qarashning yoyilib ketganidan xabar topib qoldi. Bir vahhobiy yigit kaminadan: 
"Agar men musulmon mamlakatida bo‘lsam, Britaniya sayyohlarini o‘ldirishim mumkin, 
agar musulmonlarga zarar yetkazadigan xavf tug‘ilsa ham shunday qilishim mumkinmi", 
deb so‘rab qoldi. Albatta bu savolning an'anaviy sunniylikka aloqasi yo‘q; ammo 
vahhobiylikning ba'zi bir ekstremistik tarmoqlarida real mazmunga ega. Misrdagi 
sayyohlarga qilingan hujum uchun mas'uliyatni o‘z zimmasiga olgan jamoat, o‘z 
aqidasiga ko‘ra, haqiqiy vahhobiylardir
[444]
.
Al-vala' val-bara'
aqidasi yangi aksilimmanentizm (vahhobiylik)ni me'yoriy an'anaviylik 
(sunniylik)dan ajratib turgan ko‘rfazning miqyosini va xarakterini ko‘rsatib beradi. 
Keyingi atamalarni Mavritaniyaning mashhur molikiy olimlaridan biri shayx Abdulla ibn 
Bayya o‘zining Kaliforniyada o‘qigan ma'ruzasida tilga olgan edi. Bin Bayya ma'ruzasini 
eshitish uchun yig‘ilgan amerikalik musulmonlarga qarata: "Ushbu zaminda istiqomat 
qilayotgan musulmonlar va hokimiyat o‘rtasidagi munosabat tinchlik va shartnomaga 
asoslangan munosabatdir. Bu o‘zaro muloqot hamda oldi-berdi munosabatidir [...] 
O'zlaringiz yashayotgan zamin qonunlarini hurmat qilish muhim ahamiyatga egadir". 
Shayx klassik fiqh musulmon bo‘lmagan qo‘shnilar bilan tinch-totuv va o‘zaro hurmat 
asosida yashashni talab etishini, hatto ibodat vaqtini o‘zgartirish, jamiyatdagi va ish 
joyidagi islomning o‘zaro integratsiyasiga yordam berish singari fundamental diniy 

---

XXI asrda Islom: Postmodern dunyoda qiblani topish. Timoti J. Uinter