Microsoft Word Р. Расулов дарслик. Doc

 
Lug‘at ishi

---

148 
yurish здесь: поход 
yillar mobaynida на протяжении лет 
keyinchalik позже 
rasadxona обсерватория 
yirik крупный 
sayyora планета 
tashviqot пропаганда 
qatl qilish казнь (казнить) 
Topshiriq.
Matnni o‘qing. Rus tiliga tarjima qiling. 
ULUG‘BEK 
Muhammad Tarag‘ay Ulug‘bek 1394- yilning 22- martida tug‘iladi. 
U yoshlik vaqtlaridayoq bobosi Amir Temur bilan juda ko‘p yurishlarda 
qatnashadi, ko‘p mamlakat va shaharlarni ko‘radi. Temur vafotidan keyin 
hokimiyat Ulug‘bekning otasi Shohruh qo‘liga o‘tadi. Shohruh Xurosonda 
o‘zi hukmronlik qilib, Mavoraunnahrni o‘g‘li Ulug‘bekka topshiradi. Bu 
vaqtda Ulug‘bek 15 yoshda edi. 
Ulug‘bek 1417-1420- yillar mobaynida ajoyib madrasa qurdiradi. Bu 
madrasa tarixda Ulug‘bek nomi bilan yuritiladi. U keyinchalik 
Samarqandda rasadxona ham qurdiradi. 
O‘rta asr fanining rivojida ulug‘ astronom Ulug‘bekning xizmati katta. 
Ulug‘bek yaratgan ilmiy ishlarning eng yirigi uning yulduz va sayyoralar 
harakatiga bag‘ishlangan «Astronomik jadval»i hisoblanadi. 
Ulug‘bekning yulduzlar haqidagi asari 1665- yili Oksfordda, 1853- yili 
Parijda, 1917- yili Amerikada, 1943- yili Londonda tarjima qilinadi va 
bosilib chiqadi. 
Buyuk olim Ulug‘bekka Xo‘ja Ahror boshliq reaksion guruhlar qarshi 
chiqa boshlaydilar. Ularning tashviqoti bilan o‘g‘li Abdullatif 1449- yili 
otasini qatl qilishga farmon beradi. Qora guruhlar tomonidan buyuk olim 
Ulug‘bek o‘ldirilsa-da, uning nomi, o‘lmas ishlari butun dunyoda abadiy 
yashaydi. 
Topshiriq.
Navoiyning Ulug‘bek haqidagi so‘zlarini yod oling. 
Temurxon naslidan Mirzo Ulug‘bek.
Ki olam ko‘rmadi sulton oningdek... 
Va lek ul ilm sari topdi chun dast,
Ko‘zi olinda bo‘ldi osmon past. 

---

149 
Rasad kim bog‘lamish – zebi jahondir, 
Jahon ichra yana bir osmondir. 
Bilib bunav ilmi osmoniy
Ki ondin yozdi “Zichi ko‘ragoniy”. 
Qiyomatga deguncha ahli ayyom 
Yozarlar oning ahkomidin ahkom.