|
Kutubxonachi.uz
39
ozodlik eshiklari, tug‘ilish eshiklari ochib qo‘yilgan edi. Va o‘sha kechada hosil bo‘lgan embrionlar vaqti
kelib biri mo‘‘min-musulmon, biri so‘qqabosh ruhoniy va hokazo va hokazo bo‘lib tug‘ilishi mumkin edi.
Lekin abadiylik qonuniga zid o‘laroq, o‘sha kechadagi homilalar orasida hayot da’vatidan bosh tortgan
genetik jihatdan nigilistlar — kassandra-embrionlar ham paydo bo‘lgan edi. Ular ikkiqat ayollarning
qornida turib Kassandra belgisi nuri orqali o‘zi haqida xabar berish uchun paydo bo‘lgan, o‘gay taqdiri
azalga qarshi o‘laroq, o‘zining sassiz iltimosini — Hayotdan vidolashishga ruxsat berishlarini so‘rab
qilgan iltimosini Filofeyning zondaj-nurlari yordamida tashqi dunyoga ma’lum etish uchun paydo bo‘lgan
edi.
Va o‘sha kechasi okeanda zulmat qo‘ynida milt-milt yongan mash’al yonida sohil yaqinida kitlar suzib
bormoqda edi. O’ynoqi oydin kechada kitlar galasi qorong‘ida sadafday tanasini yaltiratib, sabot bilan
to‘xtovsiz suzar edi. Ular qayoqqa suzib ketmoqda edi? Ularni nima o‘ziga jalb qilar edi? Ularni nima
quvmoqda edi? Sohilda turib okean suvida va kitlarning ko‘zlarida aks etgan mash’al ularga nimalar
demoqchi edi?
Va o‘sha kechasi kompyuter oldida futurolog Robert Bork o‘tirgan ko‘yi, bir tashvish tortsa, bir
umidvor bo‘lar, bir umidvor bo‘lsa, bir tashvish tortar edi. Va u okeanda kitlar orasida suzib borar, kitlar
uning o‘zlari bilan birga suzishini bilishar edi. Shunday qilib, ular birga suzishar edi, negaki uning taqdiri
bilan kitlarning taqdiri borgan sari bir-biriga payvasta bo‘lib borar edi...
Jo‘sh urgan to‘lqinlar orasida kitlar qanday suzsa, u ham okeanda xuddi shunday suzar edi, uzoqdagi
mash’alning nuri kitlarning ko‘zlarida qanday aks etsa, uning ko‘zlarida ham shunday aks etar edi...
* * *
Moskva vaqti bilan kechasi roppa-rosa soat uchda mashhur Kreml kurantlarining har safar davlatning
buyukligi haqida butun dunyoni ogoh qilib zang urishi bilan jaydari boyqush Spas minorasidagi uyasidan
uchib tushdi-da Kreml devori bo‘ylab soya yanglig‘ parvoz qilar ekan, keng qanotlarini sassiz qoqar, tik
boqadigan sehrli ko‘zlarini yaltiratib, ulkan yapaloq boshini ilg‘ab bo‘lmas darajada qimirlatib borar edi.
Boyqush har kechasi ayni bir vaqtda, atrofda tirik jon yo‘q paytda navbatdagi soqchilar roppa-rosa ikki
yuz o‘n tantanali-marosimiy shaxdam qadam tashlash uchun Spas darvozasidan chiqib Lenin
maqbarasiga qarab yurgan kezda uchib tushadi. Maqbara bu yerda uning, boyqushning ko‘z o‘ngida
qad ko‘tardi, va u lahza sayin, kechayu kunduz yil bo‘yi, har doim qo‘riqlanadigan maqbaraning eshigi
og‘zida ma’lum vaqtgacha haykal sifat qaqqayib turgan ko‘plab yosh soldatlarni ko‘rgan.
Butun maydonni u yog‘idan bu yog‘iga kesib o‘tar ekan, boyqush oydinda granit libosi jilolanib turgan
maqbara ustida, so‘ngra maqbaraning orqa tomonida, qarag‘aylar tagida, Kreml devorining
shundaygina yonida davlat marosimi bilan dafn etilgan do‘kay rahbarlarning qabrlari ustida bir necha
bor aylanib uchdi va odatda yarim kechadan o‘tgan sokin paytda paydo bo‘ladigan va quyib qo‘yganday
bir-biriga o‘xshash, har ikkalasi ham pakana, har ikkalasi ham xumkalla shu yerlik arvohlarning, aftidan
bu gal ham qadam ranjida qilmoqchi emasliklariga ishonch hosil qilgach, (qaerga yo‘qolishtiykin, yana
aytishib qolishmadimikin?!) postda toshday qotib turgan soqchilar yonidan shovqinsiz otilib uchib
nariroqqa ketdi. Boyqushning hafsalasi pir bo‘ldi — Har ikkalasi ham pakana, har ikkalasi ham xumkalla
arvohlar, g‘iybatchi suhbatdoshlar, ajralmas ikki do‘st Qizil maydonda sayr qilish uchun, hayot ikir-
chikirlari to‘g‘risida gap sotish uchun ancha vaqtdan buyon kelishmayapti. Narigi dunyolik bu ikki shaxs
bundan boshqa nima ish ham qilishsin?
Chindan ham, ular gaplashishni, o‘tmish haqida, albatta siyosat bobida suhbatlashishni o‘ta xush
ko‘rishardi. Shunday bo‘lardiki, arvohlar qizishib, janjallashib qolishar, tortishishar, so‘kishib ham
ketishar edi. Ulardan biri jon-jahdi ila ikkinchisi bilan endi hech qachon uchrashmasligini, uni yomon
ko‘rishini, ko‘rarga ko‘zi yo‘qligini, uning yoniga yaqin kelmasligini so‘zlar, ikkinchisi esa bunga javoban
mening boradigan joyim yo‘q, o‘lganingdan keyin to‘kilgan xazonday gapsan, shamol uchirgan tomonga
ketaverasan derdi. Olloh taoloning irodasiga ko‘ra, ana shu bir-biri bilan chiqisha olmaydigan, tinib-
Oхirzamon nishonalari (roman). Chingiz Aytmatov
Do'stlaringiz bilan baham: |
