|
Kutubxonachi.uz
38
masalasiga yo‘l topganday sezdi. Ana shu masalani hal qilishni ehtimol u butun umr orzu qilgandir:
shuning uchun ham samoviy rohibning kashfiyotini o‘zining jonajon ishiday himoya qilishga tayyor
ekanligini his etdi. Bo‘lajak ma’ruzasining mavzusi ham esga kelib qoldi — «Kassandraembrionlarning
qo‘rqinch hissi nimadan darak beradi».
Xuddi shu zahoti u o‘ylab ketdi — Hayotda shunday yuksak daqiqalar bo‘ladi: yillar davomida
to‘planib, kun sayin boyib borgan fikrlar birdan yashin yanglig‘ yalt etib yuz beradi. Bunga, albatta
qo‘shimcha shart-sharoit — oiladagi inoqlik, o‘zining ilmiy doirasida tan olinganligi, ya’ni insonning
kundalik holatiga, ish qobilyatiga har kuni ta’sir etadigan hamma narsa yordam beradi, buni esa juda
oddiy qilib aytganda baxt deydilar. Buni kundalik turmush baxti desa ham baxtning bahosi tushib
ketmaydi.
Xufton payti edi; charchaganligiga qaramasdan Robert Bork kabinetiga kirib olib, kompyuterni yoqdi.
Endi ko‘ngildagi jamiki tuyg‘ularni nazardan qochirmasligi kerak. Bularning hammasi qog‘ozda, so‘zda
o‘z ifodasini topmog‘i lozim.
Mehmonxonada yonib turgan kamin pechka kabinetning ochiq eshigidan ko‘rinib turar edi. Jessi yil
bo‘yi, har qanday mavsumda ham kaminga olov yoqib qo‘yadi. U olov musiqasini sevar edi.
Dastlabki qanotli iboralar osongina paydo bo‘ldi. Toza yangi ekranda satrlar dalada traktor plugi
ag‘darib ketayotgan tuproq qatlamlariday aniq va ketma-ket terilgan edi. Kabinetning yon tomonidagi
nim yorug‘ oynalaridan ko‘kimtir kuz kechasi ko‘zga tashlanar edi. Bog‘dagi daraxtlarning tanish
sharpalari g‘ira-shira sezilardi. Oy osmonning bir chekkasida suzib, pag‘a-pag‘a bulutlarga sho‘ng‘ib
ketar, yana yuz ko‘rsatar edi.
Ish yurishib turgan ana shu onda Robert Borkning xayoliy nigohida butun jahon kompyuter ekrani
ortida yashiringan yuksak tog‘dan ko‘rinib turganday edi. Ana shu kezda Bork odamning boshqalar
orasida yashashining, inson bolasining tug‘ilishdan to o‘lishga qadarli umrining muqarrar suratda
muammodorligi, hayotning bosh mohiyatiga yetishishga urinishi haqida yozdi — inson daf’atanoq
himmat-saxovatli qilib yaratilgan emas, mutlaqo bunday emas, buning uchun hormay-tolmay ruhiy
kuch-quvvat sarflash talab qilinadi va har gal, har bir bolaning tug‘ilishi bilan — yetib bo‘lmaydigan
idealga yetishish uchun bu ishni yana boshlamoq darkor. Odamning butun borlig‘i ana shunga
yo‘naltirilgan bo‘lmog‘i lozim. Ana shundagina u — insondir.
Robert Bork inson hayoti to‘g‘risida fikr yuritar ekan, Filofey maktubi taassurotida tahlil qilmoqchi
bo‘lgan masala hayotning oldindan ko‘rib bo‘lmaydigan darajada murakkab ekanligini, uning naqadar
ziddiyatli, makkor va keskin ekanligini xayoliga ham keltirmagan ekan. Jumladan, u prezidentlik kursisi
uchun kurashgan Oliver Ordok bilan gaplashganda rohib Filofey kashfiyotiga munosabatini bildirgan
soatdan boshlab o‘zining taqdiri hal qilib qo‘yilganligi haqida o‘ylamagan ham edi. Holbuki ana shu
soatdan e’tiboran uning taqdiri Ordok taqdiriga bog‘liq bo‘lib qolgan edi. Ikkinchi tomondan esa uning
taqdiri butunlay tasavvur qilib bo‘lmaydigan darajada, boshqa bir kishining o‘sha paytda orbitada,
fazoviy hujrada kun kechirayotgan va o‘z navbatida Borkni bilmaydigan, uni tushida ham ko‘rmagan
Filofeyning taqdiri bilan bog‘lanib ketgan edi.
Lekin nimaiki bo‘lmasin, bo‘lar ish bo‘lgan, bo‘yog‘i singan edi. Va taqdirlar bir-birlari bilan payvasta
bo‘lib ketgan edi. Buni o‘sha oydin kechasi hali hech kim bilmas edi. Taqdiri bog‘lanib ketganlarning
birontasi — birinchisi ham, ikkinchisi ham, uchinchisi ham bilmas edi... Lekin taqdirlar tarang tortib
bog‘langan edi.
Oy esa tun qo‘ynida yog‘du sochar ekan, Yer ustida belgilangan aniq soat va daqiqalarda o‘zining
abadiylik yo‘lida og‘ishmay olam kezar edi. O’sha kechada bo‘lgan qancha homilalarni oyning tortish
kuchi olam substantsiyasiga, abadiylikning aylanma harakatini — tug‘ilish va o‘lish jarayonini davom
ettirishga jalb qilgan edi. Hayotning abadiyligi onalar qornidagi yangi homilalarda yangilanib borardi.
Va o‘sha kechada paydo bo‘lgan barcha homilalar kelajak shaxslari edi. Mana shu barcha homilalarga
Oхirzamon nishonalari (roman). Chingiz Aytmatov
Do'stlaringiz bilan baham: |
