|
Kutubxonachi.uz
113
o‘zgarib ijtimoiy-siyosiy idealga aylanishi. Men tushunib turibman, Andrey Andreevich, siz hozir bu
gaplarning nima keragi bor, bu qanday lektsiya o‘zi, deb hang-mang bo‘lib qoldingiz. Lekin meni afv
eting, bu masala sizga, sizning faningizga bevosita aloqador! ha, ha! Ajablanmang, shunday!
Ikkovlaring guruh-guruh odamlarni yig‘ib o‘tkaziladigan kengashlar uchun mo‘ljallangan katta stol
atrofida o‘tirdinglar, kotiba jimjimador gulli nafis finjonlarda choy keltirdi. Sen bu yerga o‘ta muhim
yumush yuzasidan taklif qilinganligingni tushunding, aks holda uzundan-uzoq debocha kimga kerak edi.
Va sen o‘zingning o‘ta ayricha ilmiy eksperimentlaringning amaliy ahamiyati partiya Markaziy
Komitetining e’tiborini nimasi bilan tortganini fahmlab olishga urinib ko‘rding. Asta-sekin manzara
oydinlasha bordi, bu ish seni o‘z miqyosi bilan hayratda qoldirib, sergaklikka chaqirar va ayni vaqtda
o‘zining shiddati bilan o‘ziga rom etar edi.
— Mana sizga, Andrey Andreevich, ochig‘ini aytganda, suhbatimizning mundarijasi, — davom etdi
Konyuxanov. U chekib bo‘lgan papiros qoldig‘ini billur kuldonga qo‘li bilan xomush ezib o‘tirar ekan,
birdan boshini ko‘tardi. — Masalani keragidan ortiq darajada chigallashtiryapman shekilli, — kulib qo‘ydi
u. — Shunaqa muqaddimalarga ko‘nikib qolganman. Siz esa o‘zimizniki. Shuning uchun imkon qadar
samimiy va qisqa gaplashaman. Mana shunisi qiyinroq. Faqatgina... Birinchisi, eng muhimi, partiya sizga
ishonadi, Andrey Andreevich. Ishonadi. Va tarix sizning oldingizga qo‘ygan vazifa – Hammamizning
umumiy vazifamiz. Ha, tushunaman, fan bilan partiya – ayrim-ayrim narsalar, biroq hamma sohada va
hamma joyda sinfiy yondashish muqarrardir. Biz markschi-leninchilar shunga asoslanamiz va bizning
tarixiy afzalligimiz, shubhasiz, ana shunda. Mana shu masalada sizning kashfiyotlaringiz, ta’bir joiz
bo‘lsa, qo‘lbola biologiyaning kashfiyotlari – bu odam tabiatiga chuqur kirib borish, aslida inson shaxsini
qayta qurish, shaxsning kelib chiqishini, jamiyatdagi o‘rni va rolini qayta qurish, keyinchalik esa sun’iy
tug‘iladiganlar matritsasiga asosan butun insoniyatni qayta qurish imkoniyati demakdir. Faqat boshlab
yuborish qiyin, xolos. Mana, XX asr aravasi qaerlargacha bordi!
Men sizga aql o‘rgatmoqchi emasman, lekin shu ma’noda men Fan bo‘limimizning fikriga to‘la
qo‘shilaman – dunyo yaratilgandan beri bunaqasi bo‘lgan emas. Sizning siymongizda fan chindan ham
misli ko‘rilmagan qudratga ega bo‘ldi. Darhaqiqat, siz tahsinga loyiqsiz. Idora qilib bo‘lmaydigan
homiladorlik va tug‘ilish hodisasi boshqariladigan jarayon bo‘lib qolayotir. Endi shunday fikr tug‘ildi: buni
ommaviy tartibda joriy qilishga urinib ko‘rilsa, qanday bo‘larkin? Bu inqilob, faqat nomi yo‘q, biologik
tur sifatida odamni qayta ishlab chiqarishdagi chinakam inqilob. Shunday ekan, bu jarayon
boshqariladigan va nazorat qilinadigan ekan va jamiyat hayotida yangi omil ekan, tarixning yangi
dastagi ekan, demak, siz ham tan oling, bu endi siyosatning ishi. Va bu asnoda biz siz bilan, Andrey
Andreevich, endi sheriklar, partnyorlar sifatida uchrashyapmiz. Biz shunga asoslanamizki, partiya
chetda qolmasligi, qandaydir kuzatuvchi bo‘lib turmasligi kerak, aksincha, vaqtni qo‘ldan boy
bermasdan, bu jarayonning boshida turmog‘i, jamiyatimiz, mafkuramiz maqsadlari va vazifalarini
ko‘zlab uni tegishli yo‘nalishga burishi lozim. Xudo haqqi, meni kechiring, Andrey Andreevich, men
tuzalmaydigan sergapman. Lekin siz gap nimada ekanligini tushunasiz. Siz hamma narsani oldindan
bilib turasiz, siz — daho kishisiz. Va men bir narsani qo‘shimcha qilmoqchiman. Gap nima haqida
ketmasin – kosmosdagi kashfiyotlardan tortib ekspremental biologiyadagi kashfiyotlargacha – biz
o‘zimizning pirovard maqsadimizni, jahonshumul rolimizni unutishimiz mumkin emas. Mana sizga eng
muhimi. Afsuski, hatto bizning MKda, apparat doiralarida ham ma’lum revizionistik kayfiyatlar bor. Men
sizdan hech narsani yashirmayman, siz o‘zimiznikisiz. Ba’zi bir o‘rtoqlar alohida mamlakatda sotsializm
sharoitida tinchgina yashashni xohlaydilar. Ular bizning butun dunyo mehnatkashlari haqida
qayg‘urishimizni unutib qo‘yadilar. Kapitalizm bilan musobaqada biz g‘alaba qilishimiz lozim. Va jahon
inqilobi shiori hozir ochiq aytilmayotgan bo‘lsa ham sayyorada kommunizm g‘alaba qilajak! Bu – bizning
asl maqsadimiz va uni har qanaqa yo‘l bilan, jamiki vositalarni ishga solib yaqinlashtirmog‘imiz darkor.
Inchunin faqat ilm bilan andarmon bo‘lib, eksperimental biologiya sohasidagi sizning noyob
Oхirzamon nishonalari (roman). Chingiz Aytmatov
Do'stlaringiz bilan baham: |
