Microsoft Word nurul yaqin ziyouz com doc

TOVON OLINISHIGA OLLOHNING NOROZILIGI 
 
Asirlar tovon evaziga ozod qilingach, parvardigor Anfol surasining 67-88-oyatlarini 
nozil qildi. "Payg‘ambarga yer yuzida dushmanni ko‘proq o‘ldirmay (ya’ni mushriklarning 
tahdidini yo‘qotib, Islomni quvvatlantirmay) turib asirlardan tovon olish durust emasdi. 
(Ey, mo‘minlar! Sizlar tovon olib) dunyoviy manfaatii ko‘zlaysiz, Olloh esa sizlarga 
oxiratning (savobini) tilaydi. Olloh qudratlidir, hikmat bilan ish qilguvchidir. Agar Olloh 
ilgariroq hukm chaqirmaganida edi, tovon olganingiz uchun qattiq azobga giriftor 
bo‘lardinglar". Parvardigor Xudo yo‘lidan qaytargan, islom dinining tarqalishiga halal 
beradigan asirlarni o‘ldirmay tovon evaziga qo‘yib yuborishni man etib, jon o‘rniga mol-
dunyoni tanlagan ba’zi musulmonlarni aybladi.  
Ishtihod qilguvchining maqsadi to‘g‘ri bo‘la turib, xatoga yo‘l qo‘ysa, jazolanmasligi 
haqida yaratganning hukmi nozil etilgani uchun azobdan holi. Shu bois yaxshi niyatda 
olingan tovonni Olloh taolo musulmonlarga halol qildi. Bu narsa Muhammad alayhis-
salomning haqiqiy payg‘ambar ekaniga dalil bo‘la oladi. Agar payg‘ambarlik Xudo 
tomonidan yuboriladigan ulug‘ martaba bo‘lmaganida Muhammad alayhis-salom 
sahobalar bilan kelishib asirlarni tovon evaziga qo‘yib yuborgani uchun bunchalik 
afsuslanmas edilar. Olloh taolo rasulullohni xotirjam qilish uchun Anfol surasining 70-
oyatida aslida niyati yaxshi asirlarning gunohlarini kechishini bayon etadi: "Ey 
payg‘ambar, qo‘l ostingdagi asirlarga, agar Olloh dilinglarda tariqcha yaxshilik borligini 
bilsa, tovonga berilganidan ko‘ra yaxshiroq narsalarni ato etadi, sizlarga mag‘firat qiladi. 
Olloh benihoya mehr-shafqatli va mag‘firat qilguvchi zotdir, degin". 
Badr g‘azoti tufayli Islom muzaffar dinga aylandi, musulmonlarda o‘z kuchiga ishonch 
paydo qildi, mushriklar birinchi marta qattiq zarbaga uchrab, saflarida parokandalik 
paydo bo‘ldi. Dushman son jihatdan bir necha barobar ustun, musulmonlar bir 

---

Nurul yaqin. Muhammad Xuzariy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
65
hovuchgina edi, mushriklarning ot-ulovi, qurol-yarog‘i badastir, jangovar tayyorgarligi 
puxta, musulmonlarda esa minishga ulov ham yetishmas edi. Faqat Olloh Taoloning 
ko‘rsatgan iltifoti tufayli Islom vakillarining qo‘li baland keldi. Parvardigori olam Oli 
Imron surasining 123-oyatida Badrdagi g‘alaba ne’matini minnat qilib shunday deydi: 
"Badrda Olloh sizlarga madad berdi. Vaholanki, sizlarning soningiz oz edi", Badr jangi 
musulmonlar hayotidagi eng katta g‘azot edi, shu bois u islom tarixida hal etuvchi 
burilish nuqtasi bo‘ldi. Shundan keyin islom diniga munosabat o‘zgardi. Bu jangda islom 
dinining ashaddiy dushmanlari o‘ldirildi. Musulmonlarning qo‘li baland kelganini ko‘rgan 
arablarning yuragiga g‘uluv tushdi. Olloh taoloning bu iltifotiga shukrona aytmoq, Badr 
g‘azotida g‘alaba qozonilgan kun — ramazonning o‘n yettisini nishonlab, payg‘ambar 
alayhis-salom va musulmonlarga ato etilgan ne’matlardan minnatdor bo‘lmoq lozim.