Mavzu №1 Nanomateriallarni tasniflari va asosiy turlarini aniqlash Andijon Mashinasozlik instituti

Mavzu №1 Nanomateriallarni tasniflari va asosiy turlarini aniqlash

Andijon Mashinasozlik instituti

«Materialshunoslik va yangi materiallar texnologiyasi»kafedrasi assistenti

Israilov Sardorbek Sandjarovich

«Nanotexnologiya»

• iborasi birinchi marta yapon olimi K. Taniguchi tomonidan 1974 yilda mo’rt materiallarni ishlash muammosini muhokama qilishda ishlatilgan.
• M. Faradey tomonidan rangni zarrachalar o’lchamiga bog’liq ravishda o’zgarishi tadqiqoti nanoob’yektlar o’lchamlari ta’sirining birinchi misoli deb qarasa bo’ladi.

Nanoob’yektlarni o’rganish uch jixat bilan bog’liq:

• Birinchidan, nanotexnologiya usullari, xarakteristikalari xozirgi darajadan ancha ustun bo’lgan printsipial yangi qurilma va materiallar olish imkonini yaratadi. Bu esa ko’p sohalarni, chunonchi texnika, biotexnologiya, meditsina, atrof muhitni himoya qilish, mudofaa va boshqalarni jadal rivojlantirishga olib keladi.

Nanoob’yektlarni o’rganish uch jixat bilan bog’liq:

• Ikkinchidan, nanotexnologiya fizika, ximiya, materialshunoslik, biologiya, tibbiyot, texnologiya, Yer haqidagi fan, kompyuter texnikasi, iqtisodiyot, jamiyatshunoslik va boshqa soha mutaxassislarini birlashtiruvchi juda keng fanlararo yo’nalish.

                                                      

HD 1200×1054

Nanoob’yektlarni o’rganish uch jixat bilan bog’liq:

• Uchinchidan, nanotexnologiya muammolarini hal qilinishi bilan, fundamental va texnologik bilimlarga aniqlik kiritish kerakligi ma’lum bo’ldi va ilmiy-injener jamoa diqqatini ushbu yo’nalishga jalb qilishga olib keldi.

Nanotexnologiyaning yo’nalishlari

- berilgan hossali material va moddalarni molekulyar darajada konstruktorlash va kerakli shakl berish. Bu material va moddalarning xossalari o’zlarining hozirgi analoglarining hossalaridan bir necha barobar ustun bo’ladi;

- yuqori unumdorlikga va kam energiya sarf qiladigan nanoprotsessorlar yaratish;

- kichik o’lchamli va katta (multiterabit) xotira xajmiga ega bo’lgan eslab qoluvchi qurilmalar yaratish;

- yangi dori prepartalari va ularni organizmga yuborish usullari (o’ta kichik doza va ularni kerakli joyga yetkazish muammosi);

- nanosensorlarni qo’llagan holda atrof muhitni va inson organizmini monitoring qilishning yangi usullari.

yangi dori prepartalari va ularni organizmga yuborish usullari (o’ta kichik doza va ularni kerakli joyga yetkazish muammosi);

- nanosensorlarni qo’llagan holda atrof muhitni va inson organizmini monitoring qilishning yangi usullari.

- nanosensorlarni qo’llagan holda atrof muhitni va inson organizmini monitoring qilishning yangi usullari.

Ma’lumotlar

• dunyo bozoridagi nanotexnologiya maxsulotlari 2002 yilda 300 mlrd AQSH dollarini tashkil etdi.
• Prognozlarga qaraganda 10-15 yildan keyin (2002 yilga nisbatan) bir yillik nanotexnologiya maxsuloti 1 trln AQSH dollarni tashkil qildi
• shuning 340 mlrd. dollari yangi materiallarga to’g’ri keladi,
• 300 mlrd dollar yarim o’tkazgichlar sanoatiga;
• 180 mlrd. dollar farmatsevtika soxasiga;
• 100 mlrd. dollar katalizatorlar va neftkimyo sanoatiga;
• 100 mlrd dollar atrof muhitni himoya qilish va energiya resurslarni saqlash;
• 70 mlrd dollar transport sohasiga to’g’ri keladi.
• HD 1080×879

                                                          

Taklif qilingan terminologiya

• nanotexnologiya – o’lchamlari 100 nm kam komponentlardan tashkil topgan printsipial yangi sifatlarga ega ob’yektlarni hosil qilish, o’zgartirish ularni katta masshtabdagi to’la-to’kis ishlaydigan tizimlarga o’tkazish usul va yo’llari;
• nanomateriallar‑ geometrik o’lchamlari hech bo’lmasa bir yo’nalishda 100nm kichik bo’lgan, sifat jihatdan yangi xossali, funktsional va ekspluatatson xarakteristikalarga ega struktura elementlaridan tashkil topgan materiallar;
• nanotizimli texnika – ananaviy texnologiyalar bo’yicha yaratilgan tubdan farqlanadigan to’liq yoki qisman nanomateriallar va nanotexnologiyalar asosida yaratilgan funktsional jihatdan to’liq tizim va qurilmalar.