Microsoft Word конструкция doc qisqartirilgan doc

Po‘latdagi FeO dan Fe ni qaytarish va uni oltingu- gurtdan tozalash. Buning uchun vannadagi shlak sirtiga ma’lum miqdorda qaytaruvchi moddalar kukuni kiritiladi. Shlakdagi FeO dan Fe qaytaruvchilar bilan qaytarilayotgan vaqtda metalldagi FeO ning bir qismi shlakka o‘tib metall FeO dan tozalanib boradi. Shuni ta’kidlash zarurki, metall- ning qaytarilish darajasi ortgan sari shlak rangi oqara boshlaydi. Uning tarkibida 55–60% CaO, 0,5% gina FeO bo‘ladi. O‘ta qizigan shlak tarkibida CaC₂ ning mavjudligi metallni oltingugurtdan tozalashga qulay sharoit yaraladi:
3[FeS] + (CaC₂) + 2(CaO) = 3(CaS) + [3Fe] + 2CO.
Bu jarayon 0,5–1 soat davom etadi. Odatda, vannadan namuna metall olinib kimyoviy tarkibi analiz qilinadi.
Agar legirlangan po‘latlar olinadigan bo‘lsa, vannaga ma’lum miqdorda legirlovchi elementlar yoki ularning qotishmalari, kiritiladi.

2. Qo‘shimchalarni qisman oksidlab va oksidla- masdan po‘lat ishlab chiqarish.

Agar shixta tarkibida qo‘shimchalar miqdori yo‘l qo‘yilgan darajadan ortiq bo‘lmasa, qisman oksidlash usuli qo‘llaniladi. Qisman oksidlashda shixta materiallar
suyuqlangach metallda erigan FeO kislorodi hisobiga Si, P, Mn, С lar oksidlanadi va oksidlarni o‘zaro birikishi bilanoq shlak ajrala boshlaydi, so‘ngra metalldagi FeO dan Fe qayta- ruvchilar yordamida qaytariladi. Qo‘shimchalarni oksidla- masdan po‘lat olishda faqat metall chiqindilargina qayta eritiladi.

IV bob. RANGLI METALLAR VA ULARNING QOTISHMALARINI ISHLAB CHIQARISH

l-§. Mis ishlab chiqarish

Mis tabiatda murakkab birikmalar (sulfid, oksid, karbonat, silikat) tarzida tog‘ jinslari tarkibida uchraydi. Kuzatishlarda aniqlanganki, 80% sulfidli, 15% ga yaqini oksidli va qolgani karbonatli, silikatli ma’dan (rudalar) bo‘lib, tarkibida anchagina qum, gil-tuproq, ohak, magniy oksidlari, oz bo‘lsada Ni, Zn, Pb, Ag, Au va boshqa metallar bo‘ladi.

Mis ruda konlari Uralda, Qozog‘istonda, O‘zbekistonda va boshqa joylarda bor.