Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

140-yilda Yunon-Baqtriya davlati ko‘chmanchi yuechjilar (G‘arbiy va 
Markaziy Xitoydan 2-mingyillikda quvilgan xunnlar) tomonidan 
bosib olindi. Ular haqida yunon-rim tarixiy manbalarida, shuningdek, 
130-yilda xunnlarga qarshi ittifoqchi topish maqsadida Markaziy 
Osiyoga yuborilgan Chjan Syan estaliklarida eslab o‘tilgan
1
. 
Keyinchalik ular Shimoliy Hindistonni egallab, Xan imperiyasi 
yuborgan josuslar ma'lumotiga ko‘ra, III asrda Kushon nomli 
imperiya tuzganliklari haqida ma'lumotlar qolgan. Gandxarada gullab-
yashnagan hind-yunon san'ati va Xitoyda ilk bor buddizm yoyilgan bir 
vaqtda yunonlar ta'sirida ularning yozuvlari baqtriya yozuvi shaklida 
bo‘lgan. Na mahalliy tuzilmalar, na hind, na xitoy va O‘rtayer dengizi 
mintaqasi manbalari yuqoridagi keltirilgan ma'lumotlarni to‘laqonli 
tahlil qilish imkonini bermaydi, bu Markaziy Osiyo tarixini yozishdan 
ko‘ra Yevrosiyoni tarixiy-madaniy blok sifatida bir butunlikda 
o‘rganishnianglatadi.  
Ipak yo‘li Sharqiy Yevrosiyo (asosan Xitoy) bilan G‘arbiy 
Yevrosiyo (O‘rta yer dengizi)ni bog‘lovchi va Janubiy Yevrosiyo 
(Hindiston) hamda to Janubi-Sharqiy Osiyo (Indoneziya) va Sharqiy 
Afrikagacha kengaygan savdo yo‘li sifatida namoyon bo‘ladi. Ba'zan 
                                                 
1
 Some of her most famous and influential books are entitled: The Art History of 
Uzbekistan, The Archi- 
tectural History of Uzbekistan, The History of Uzbekistan, etc. 
Samarqand va  
Markaziy Osiyo 

---

 
 
37
ular yana uchta yo‘nalishga bo‘linadi: (1) Cho‘l yo‘nalishi (Pekindan 
Budapeshtgacha), (2) Hind okeani qirg‘oqlari bo‘ylabyo‘nalgan 
dengiz yo‘nalishi va (3) O‘rtayer dengizi sohillarini markaziy Xitoy 
bilan Samarqand kabi vohalar orqali bog‘lab turuvchi voha (oazis) 
yoki Ipak yo‘li yo‘nalishi.  
Ushbu yo‘llar qachon ishga tushgani haqida olimlar va 
siyosatchilar turli munozaralar qiladilar. Qozoqlar Ipak yo‘li 
eramizdan avvalgi 1-mingyillikning birinchi yarmidan yoki undan 
avvalroq Yevrosiyo dashtlari ko‘chmanchi qabilalari tomonidan 
ochilgan deya ta'kidlaydilar. Xitoyliklar Ipak yo‘li eramizdan avvalgi