Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

Markaziy Osiyo aloqalari” mavzusida konferensiya o‘tkazdi
1
. Unda 
Rossiya va Hindiston olimlari ham ishtirok etishdi. Ular o‘z navbatida 
Hindistonga yo‘naltirilgan tarixiy ildizlarni ilgari surishni o‘z 
oldilariga maqsad qilib qo‘yishgan edi. Yaqin davrdan boshlab Xitoy 
arxeologlari ham bu mintaqada faol ishlar boshlab yubordi. Ehtimol 
ular ham bu yerdan (7-asrda Samarqandning podsholari Tan 
imperatoriga sovg‘a-salomlar jo‘natgan). Xitoy ildizlarini ildizlarini 
qidirish mumkin. Ular bu yo‘ldan borib Xan davlatida tuzilgan Chjan 
Yan sayoxati bilan bog‘liq faktlardan o‘z yo‘lida foydalanganlar va 
bu yerda uyg‘ur elementi ustun bo‘lishiga qaramay, Xitoy ildizlarini 
qidirganlar. Yevropa, Hind, Yapon, Sobiq ittifoq va yangi mustaqil 
davlatlar olimlari o‘z milliy davlatchiligi va davlat tarixini o‘rganishga 
zo‘r berib harakat qilganlar. Ammo bir etnik birlik misolida Markaziy 
osiyo tarixini to‘g‘ri tanqid qilish juda mushkuldir. Chunki etnik 
birliklarga bo‘lib etnik tarixni yaratish Sovet davri tarixshunosligining 
ixtirosidir. Shu o‘rinda Markaziy Osiyodagi har bir davlat o‘zlari 
uchun umumiy bo‘lgan tarixlarni ajratish tendensiyasi paydo bo‘ldi. 
O‘zbeklar o‘zlarining turklar va buyuk Temur davlati bilan 
bog‘ladilar. Tojiklar esa Somoniylar davlati bilan o‘zlarini uzviy 
bog‘lash yo‘lidan bordilar. Qozoq va qirg‘iz tarixchilari o‘z 
ko‘chmanchiligi va buyuk dasht tushunchasiga katta urg‘u berdilar. 
Shu o‘rinda Samarqand tarixiga qaytsak, 1970-yilda 2500 yilligini 
nishonlagan shahar 2007-yilda shaharning 2750 yilligini nishonladi. 
Bu davrga kelib shaharning tarixiga oid yangidan-yangi ma’lumotlar 
topildi. Dunyo arxeologiya va tarix orasida ajoyib maqolalar dunyo 
yuzini ko‘rdi. Ammo ko‘p hollarda yapon va fransuz arxeologlari kabi 
ajoyib topilmalar va maqolalar yozib o‘z moliyaviy ta’sischilaridan 
tanqidga uchrayaptilar. Bu fikrlarning birontasi ham obyektiv tarixiy 
yondashuvga xalaqit bermasa, salbiy oqibatlarga olib kelmaydi. 
                                                 
1
 I start with the example of French archaeologists in Central Asia, simply 
because I have spent most of  
my academic career working in this framework and this criticism can therefore 
directly be addressed  
at myself. Interestingly enough, a French archaeologist, naturalised as a Russian 
( Joseph-Antoine Cast- 
agné) had already dug in Samarkand in the early 20th century. Of course, French 
excavations in sur- 
rounding countries such as Afghanistan started much earlier. 

---

 
 
36
Arxeolog va tarixchilar Markaziy Osiyo tarixini o‘rganishda xolis 
yo‘ldan boradilar.  
Markaziy Osiyo mutaxassislari albatta biz 
yuqorida ta'riflagan vaziyatdan yaxshi xabardorlar 
va ular boshqa sohalar bilan taqqoslaganda katta 
ustunlikka ega: ular kamchilikni tashkil qiladi hamda ular turli 
an'anadagi ilmiy maktablarda shakklanganlar. Natijada turli 
mamlakatlarning olimlari birga faoliyat ko‘rsatib, o‘zlarining 
Markaziy Osiyo haqidagi dunyoqarashlarini bir-biriga qarama qarshi 
qo‘yishga urinadilar. Ularning ba'zilariayniqsa ilmiy asoslarga 
tayanishni maqbul ko‘rsalar-da, yagona qarashni qo‘llab-quvvatlash 
Markaziy Osiyo haqidagi bilimlarni tizimli konsepsiyani yaratish 
zaruriyatidan yuzaga keldi, shuningdek, mutuxassislar qaysi davrni 
o‘rganishidan qati'y nazar masalaga yevropacha yondashuv doimo 
zarurdir. Antik tarixdan misol keltiramiz: taxminan miloddan avvalgi