Microsoft Word hazrati umar ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
81
хабардор бўлди. Мадинадан Хуркус ибн Зуҳайр бошчилигида мадад кучлари жўнатилди. Улар 
Дажла бўйида бошқа мусулмон аскарлари билан бирлашиб, кўприкдан ўтдилар. 
Хурмузон билан бўлган жангда мусулмонлар душманни тор-мор келтирдилар. 
Хурмузоннинг ўзи эса Тустар шаҳрига қочди, мусулмонлар унга етолмадилар. Хурмузон, дунё 
нафас олиб бўлмайдиган даражада тор, дея ўйлай бошлади. Ҳаммаёқда ўзини қидириб 
юрганларини билган форс қўмондони иккинчи бор сулҳ тузишга мажбур бўлди. 
Хуркус Хурмузондан тортиб олинган ерларга эгалик қилиб, Ахваз ўлкасидаги тепаликларга 
жойлашди. Аҳоли эса, у ерга чиқиб тушишга қийналар эди. Вазиятдан хабар топган Ҳазрати 
Умар дарҳол Хуркусга хат ёзди. Хатда текис ерларга жойлашиш, мусулмон ё зиммий 
бўлишидан қатьий назар, зўравонлик қилмасликни буюриб, одамларга юмшоқ муомалада 
бўлишни, акс ҳолда дунёга берилиб, охиратни унутиб қўйиш мумкинлиги эслатди. (Ибн Асир, 
«
Ал-комил») 
* * * 
Яздажирд Марв шаҳрига келиб қолди. Йирик давлат ҳукмдори таназзулга юз тутган 
мамлакатда оддий ҳокимлик лавозимига тушиб қолган эди. Қанча ерлар, беҳисоб бойлик, 
енгилмас лашкари бой берилди. Унинг ягона мақсади мусулмонларни ўз ерларидан ҳайдаб 
чиқариб, олдинги дабдабали ҳаётга қайтиш эди. Аста яширинча режалар туза бошлади. У 
Ахвазга, кейин Тустарга мактуб жўнатди. Худди шу дард билан яшаётган Хурмузон унга 
розилигини билдирди. Яздажирднинг хуфёна ҳаракатларидан огоҳ бўлган Хуркус дарҳол 
Утбага хабар берди. Утба эса, пойтахтни вазиятдан хабардор қилди. Тустарда турган Хурмузон 
қамалга олинди. Бир неча ой давом этган қамал давомида саксондан ортиқ тўқнашувлар юз 
берди. Ушбу тўқнашувларнинг баъзиларида форслар устун келган бўлса, баъзиларида 
мусулмонларнинг қўллари баланд келди. Бу жангда Анас ибн Моликнинг укаси Баро жонбозлик 
кўрсатди. Бир куни жанг энг қизиган пайтда Баронинг олдига келиб: 
— 
Дуо қил, Баро, Аллоҳ буларни тор-мор қилсин! — деди. 
Баро ҳам қўлларини кўтариб: 
— 
Аллоҳим, бизга мадад бер, уларни мағлуб қил, менга эса шаҳидликни насиб эт,— деб дуо 
қилди. 
Ўша куни мусулмонлар ўзгача ғайрат билан олишдилар. Охири душман тараф чекиниб, 
қалъаларига қамалиб олди. Энди улар ғалабадан умидларини узган эдилар. Ўша кун қоронғу 
тушай деб қолганда, Абу Мусо Ашъарийнинг ёнига бир ўқ учиб тушди. Унда қандайдир мактуб 
бор эди. Мактубда: «Ҳаётимни асраб қолишга кафолат берсангиз, қалъага олиб кирадиган 
йўлни кўрсатаман», деб ёзилган эди. 
Ишора қилингач, иккинчи ўқ тушди. Ундаги мактубда: «Сув оқадиган тарафга келинг», 
дейилган эди. 
Амир ибн Абдуқайс бошлиқ бир гуруҳ жангчилар кечаси ўша тарафга юрдилар. Уларга бир 
киши пешвоз чиқиб, бир одам сиғадиган йўлак оғзига бошлаб борди. 
Орадан бир оз вақт ўтгач, йигитлар қалъага кириб олиб, дарвозани очиб юбордилар ва 
баланд овозда такбир айтдилар Мусулмонлар такбир айтганча шаҳар кўчаларига кирган пайт 
уйқусираган форслар ҳеч нарса қилолмадилар. Бу кеча мусулмонлар ҳам, форслар ҳам жуда кўп 
одам йўқотди. Баро ибн Молик ҳам шаҳидлар орасида эди. 
Хурмузон чорасиз келди: ё таслим бўлиш керак ёки ўлиш! Узоғи билан икки соат ичида 
мусулмонлар қаср эшигигача етиб келиб, ҳаётига нуқта кўйишлари мумкин... 
* * * 

---

Ҳазрати Умар ибн Хаттоб (р.а.). Аҳмад Лутфий Қозончи