Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

 
BOLALARDA VA KATTALARDA TEKSHIRISH USULLARI 
Qo‘shimcha nervni tekshirish uchun oldin tinch holatda to‘sh-o‘mrov-
so‘rg‘ichsimon va trapesiyasimon mushaklarda atrofiya, fibrillyar, fassikulyar 
qisqarishlar bor yo‘qligi aniqlanadi. Keyin boshni chapga, o‘ngga, oldinga va 

---

 126
orqaga harakati, yelkalarni ko‘tarib tushirish tekshiriladi. So‘ngra 
m.sternocleidomastoideus va m.trapezius larning kuchi aniqlanadi. M. 
sternocleidomastoideus kuchini aniqlash uchun boshni bir tomonga burib, qattiq 
ushlab turadi. Tekshiruvchi esa qarama-qarshi tomonga, m.trapezius ni kuchini 
tekshirish uchun tekshiriluvchi yelkasini ko‘tarib, qarshilik qilgan holda, 
tekshiruvchi pastga bosadi. Bu mushaklarning kuchi 5 ball bilan o‘lchanadi.
ZARARLANISH BELGILARI 
Klinik tajriba shuni ko‘rsatadiki, qo‘shimcha nervning alohida shikastlanishi 
juda kamdan-kam holda ro‘y beradi.
Agar qo‘shimcha nerv bir tomonlama zararlansa, shu tomonda yelka pastroq 
turadi, yelkani ko‘tarish susayadi, boshni qarama-qarshi tomonga burish 
qiyinlashadi, m.sternosleidomastoideus va m.trapezius larda atrofiya ko‘riladi, 
hamda bu mushaklarning kuchi pasayadi.
Agar qo‘shimcha nerv surunkali biror patologik jarayon ta’sirida kasallansa, 
kasalning boshi, yelkasida klonik qisqarish yuz beradi. Chaqaloqlarda bu nerv 
zararlansa bola boshini orqaga egadi, qarama-qarshi tomonga esa bura olmaydi, 
yelkasini tepaga ko‘tara olmaydi. Chaqaloqlarda ko‘proq m.trapezius mexanik 
shikastlanishi natijasida bo‘yin qiyshayishi kuzatiladi.
XII JUFT TIL OSTI NERVI 
Harakatlantiruvchi nervlar qatoriga kirib, 
ikkita – markaziy va periferik neyrondan iborat.
60-rasm. 
Til osti nervi. 
1. Til osti nervining o‘zagi 
2. Til yutqun nervi 
3. Til osti nervi 
4. Umumiy uyqu arteriyasi 
5, 6. Adashgan nerv tolalari 
7. Ichki uyqu arteriyasi 
8. Simpatik zanjir 
9. Yuqorigi bo‘yin tuguni 
A) Til osti nervini zararlanishi va tilni 
zararlangan tomonga deviatsiyasi 
Б
) Til osti nervi o‘zagini zararlanishi 
В
) Jeksonni alterlanuvchi falaji 
Til osti nervining I neyroni markaz oldi pushtaning pastki tomonidan 
boshlanib, uning aksonlari po‘stloq o‘zak yo‘li, ichki kapsulaning tizzasidan, miya 
oyog‘idan, Varoliy ko‘prigidan o‘tib, to‘la kesishma hosil qiladi va uzunchoq 
miyada joylashgan o‘zakda (nucleus nervi hypoglossi) tugaydi. Bu o‘zak 
hujayralarining aksonlari 10-15 dona ildizcha hosil qilib uzunchoq miyani 

---

 127
piramidasi bilan pastki oliva o‘rtasidagi egatdan (sulcus antero laterelis) chiqadi, 
kalladan til osti nervi o‘z nomidagi kanaldan (canalis n.hypoglossus) chiqib til 
mushaklari va til osti suyagidan pastda joylashgan mushaklarni innervatsiya qiladi.