Microsoft Word àñîñèéòåõ10. doc

                          
(35.5) 
 
Tenglamadagi musbat ishorali Q belgisi hosil bo׳lgan issiqlik miqdorini ko׳rsatadi. 
Agar kimyoviy reaksiya issiqlikning yutilishi bilan yuz bersa, bunday reaksiya endotermik deb ataladi.
 
Masalan, generator gazlarini hosil bo׳lish reaksiyasi issiqlikning yutilishi bilan sodir bo׳ladi: 
                     
Q
H
CO
O
H
C
−
+
+
→


←
2
2
                     (35.6) 
Tenglamadagi manfiy ishorali Q belgisi zarur issiqlik miqdorini ko׳rsatadi. Issiqlik miqdori uskunadagi 
reaksion aralashma haroratini o׳zgarishiga olib keladi. Shu sababli jarayon borish holatini bilish hamda 
zarur xollarda reaksiyaning to׳gri borishi uchun issiqlik berish yoki olish zaruriyati tug`iladi. Bundan 
tashqari, jarayonning issiqlik balansini tuzishda bu holat hisobga olinishi zarur. 
Reagentlarning faza holatiga ko׳ra, reaksiyalar gomogen (bir jinsli) va geterogen (ko׳p jinsli) bo׳ladi. 
Gomogen reaksiyalarda o׳zaro ta’sir etuvchi reagentlar bir fazada (gaz, suyuq yoki qattiq) bo׳ladi. 
Gomogen reaksiyalarda reaktorning to׳liq hajmi reaksiya zonasi hisoblanadi. 
Geterogen jarayonlarda reaksiyada ishtirok etuvchi reagentlar turli fazada bo׳ladi. Shu sababli geterogen 
reaksiyalari fazalar chegarasida yoki bir faza hajmida ro׳y beradi. 
Katalizator mavjudligi yoki mavjud emasligiga ko׳ra reaksiyalar katalizatorli va katalizatorsiz 
reaksiyalarga ajratiladi. 
Katalizatorli reaksiyalar katalizator ishtirokida amalga oshiriladi. Kimyoviy ta’sirlanishga kirmasdan, 
reaksiya tezligini o׳zgartirishga xizmat qiluvchi moddalarga katalizatorlar deyiladi. Agar katalizator 
reaksiyani tezlatsa, bundan kimyoviy hodisa manfiy kataliz yoki kataliz deb ataladi. Agar katalizator 
reaksiyani sekinlashtirsa, bunday maxsus modda ingibitor deb ataladi.