Microsoft Word 1 маъруза №6 экзоген нураш



Download 446,15 Kb.
Pdf ko'rish
bet5/8
Sana24.06.2022
Hajmi446,15 Kb.
#698863
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
1 ma`ruza №6 EKZOGEN JARAYONLAR NURASH VA RELYEF, YONBAG`IRLAR

Biologik nurash 
tirik organizmlar ta’sirida vujudga keladi. Tirik 
organizmlar jinslarni mexanik yemiradi, hayot mahsulotlari bilan esa ularni 


kimyoviy o`zgartiradi. Lishaynik va moxlar ozuqa moddalarini o`zlari bosib 
ketgan jinslardan oladi va natijada bu jinslar yemiriladi. Har xil o`simliklarning 
ildizlari ham jinslarni mexanik va kimyoviy yo`l bilan yemiradi. Chuvalchanglar 
tuproqni yumshatishga ishtirok etadi, in qazib yashaydigan hayvonlar ham 
tuproqni yumshatib, qurishiga sabab bo`ladi. Ba’zan fizik, ba’zan kimyoviy nurash 
ustun bo`lsa-da, odatda fizik va kimyoviy nurash birgalikda sodir bo`ladi. 
Nurash po`sti
- tog` jinslarining havo, suv va organizmlar ta’sirida 
o`zgarishidan hosil bo`lgan g`ovak jinslar qatlami. Nuragan jinslar o`z joyida qolsa 
ellyuviy
deyiladi. Ellyuviy
 
jinslar to`plamidan iborat qatlam
nurash po`sti 
deb 
ataladi. Nurash po’sti tub tog` jinslaridan g`ovakligi va kimyoviy tarkibining 
o`zgarganligi bilan farq qiladi. Tabiiy sharoitga qarab nurash po`stining qalinligi 
har xil. Issiq va sernam o`lkalarda qalin (200 m gacha) qatlam shakllanadi, u sovuq 
zonalarga tomon yupqalashib boradi. Nurash po`sti barcha geologik epoxalarda 
hosil bo`lgan. Qadimgi nurash po`stlari neogen, paleogen davrlarida, mezozoy va 
paleozoy eralarida hosil bo`lgan, ba’zi joylarda paleozoydan oldingi eralarda hosil 
bo`lgan nurash po`sti qoldiqlari uchrab turadi. Ayrim holatlarda nurash po`stlog`i 
tabiiy ravishda sementlanib qoladi va btonlashgan sathlar vujudga keladi. 
Nurash tezligi va uning litosferaga o`tib borish chuqurligi ko`pgina 
geologik, geografik va biologik omillarga bog`liq. Eng qalin nurash po`sti - issiq 
mintaqada, eng yupqa nurash po`sti qutbiy mintaqada hosil bo`ladi. Nurash 
po`stining bo`ylama profili, morfologiyasi va qatlamlari tarkibi geografik zonalar 
bo`yicha o`zgarib boradi. Demak nurash relyef hosil qilishda bevosita va bilvosita 
ishtirok etadi.
Yonbag`ir deb
- Yer yuzasini ma’lum bir qismini enlama yuzaga nisbatan 
katta yoki kichik burchak ostida farqlanadigan joylar tushuniladi. Masalan: 
suvayirg`ich bilan vodiyning pastki qismi jar, balka, ko`l tublari orasida ham 
yonbag`ir hosil bo`ladi. 
Yonbag`irlarni ajratishda, moddalarni siljitishda og`irlik kuchini sezilarli 
darajada bo`lgan nuqtasini hisobga olish lozim. S.S.Voskresenskiy ana shunga 
asoslanib qiyaligi ikki gradusdan katta bo`lgan yerlarni 

Download 446,15 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish