Mexanik harakat haqida

45-rasm. Yuqoriga tik otilgan jismning harakati

Demak, jism 2 sekundda qancha balandlikka ko‘tarilsa, yana 2 sekundda ana shuncha masofani o‘tib, otilgan nuqtasiga qaytib tushar ekan.
Endi jism qaytib tushishida t = 2 s vaqt o‘tganda qanday tezlikka erishishini hisoblaylik:
υ = gt =10 ^{m ּ 2 s} = 20 ^m.
_s2 _s

Jism yuqoriga shunday tezlik bilan otilgan edi.

Agar (2) formulada tezlanishni nolga teng deb olsak, bu formula tekis harakat formulasiga aylanadi. Yuqoriga tik otilgan jism harakatini tahlil qilish va masalalar yechish uchun, asosan, boshlang‘ich tezlik haqidagi ma’lumot kerak bo‘ladi.

Masala yechish namunasi
40 m/s tezlik bilan yuqoriga tik otilgan jismning 3 s dan keyingi tezligi qancha bo‘ladi? Shu vaqt davomida jism qancha balandlikka ko‘tariladi? g = 10 m/s² deb olinsin.
Berilgan: Formulasi: Yechilishi:
υ₀ = 40 m/s; υ = υ₀ – gt; υ = (40 – 10∙3) m/s = 10 m/s;

t = 3 s;
g = 10 m/s².
gt²
h = υ t – .
h = (40 ּ 3 – ^{10 ּ 3}2 ) m = 75 m.

Topish kerak:
υ = ? h = ?
0 _{2 2}
Javob: υ = 10 m/s; h = 75 m.

1. 
   Olmani 3 m/s tezlik bilan yuqoriga tik otsangiz, ilib olishingiz paytida uning tezligi qancha bo‘ladi?
   
2. 
   Jism vertikal yuqoriga 40 m/s tezlik bilan otildi. Qancha vaqtdan so‘ng uning tezligi ikki marta kamayadi?
   

1. 
   25 m/s tezlik bilan yuqoriga tik otilgan jismning 2 s dan keyingi tezligi qancha bo‘ladi? Shu vaqt ichida qancha balandlikka ko‘tariladi? Ushbu va keyingi masalalarda g = 10 m/s² deb olinsin.
   
2. 
   Jism 30 m/s tezlik bilan tik yuqoriga otildi. Jism qanday balandlikka ko‘tariladi va qancha vaqtdan keyin otilgan nuqtaga qaytib tushadi?
   
3. 
   Jism 40 m/s tezlik bilan tik yuqoriga otildi. 5 s dan keyin jismning tezligi qanday bo‘ladi? Shu vaqtda jism qanday balandlikda bo‘ladi?
   
4. 
   20 m/s ga teng boshlang‘ich tezlik bilan erkin tushayotgan jismning harakat boshlangandan 4 s o‘tgan paytdagi tezligi qanday (m/s) bo‘ladi?
   
5. 
   Vertikal yuqoriga otilgan jism 6 s dan keyin yerga qaytib tushdi. Jismning boshlang‘ich tezligi qanday bo‘lgan? Jism qanday balandlikka ko‘tarilgan?